แนวคิดมือที่มองไม่เห็นของอดัม สมิธในมุมมองพุทธจริยศาสตร์

บทคัดย่อ

          แนวคิดมือที่มองไม่เห็นของอดัม สมิธ เป็นเสมือนกลไกที่ทำให้ตลาดเสรีสามารถจัดสรรทรัพยากรได้อย่างมีประสิทธิภาพผ่านแรงจูงใจจากผลกำไรส่วนบุคคล ผู้คนจะแสวงหาผลประโยชน์สูงสุดให้กับตัวเอง กระบวนการนี้ยังทำให้เกิดประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคมโดยรวม แต่ในขณะเดียวกันก็มีข้อวิพากษ์วิจารณ์หลายประการ จึงควรมีการตรวจสอบคุณธรรมจริยธรรม เพื่อตอบประเด็นปัญหาที่ว่า การขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้วยแนวคิดเรื่องมือที่มองไม่เห็น เป็นการขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่สมควรหรือไม่ บทความนี้ได้พิจารณาจากมุมมองพุทธจริยศาสตร์ ที่มุ่งเน้นการลดละความโลภ การทำเพื่อประโยชน์ของผู้อื่น การสร้างสังคมที่มีความยุติธรรมและมีคุณธรรม รวมถึงการทำธุรกิจในมุมมองพุทธจริยศาสตร์นั้นเป็นเพียงวิธีการเพื่อนำไปสู่เป้าหมายที่แท้จริงของมนุษย์ ในการวิเคราะห์พบว่า พุทธจริยศาสตร์ให้เหตุผลสนับสนุนแนวคิดมือที่มองไม่เห็นของอดัม สมิธ ว่ามีศักยภาพในการจัดสรรทรัพยากรได้ดี ต้องมีหลักศีลธรรมและความรับผิดชอบต่อสังคมเข้ามากำกับ พุทธจริยศาสตร์เตือนไว้ว่าต้องระมัดระวังไม่ให้ตลาดถูกครอบงำด้วยความโลภหรือความอยากเกินพอดี โดยการสร้างระบบเศรษฐกิจที่สมดุล มีคุณธรรม และยังประโยชน์แก่ทุกฝ่ายในสังคม เพราะการดำเนินการทางเศรษฐกิจเป็นเพียงเครื่องมือไม่ใช่เป้าหมาย และผู้เขียนได้เสนอองค์ความรู้ใหม่ ที่เรียกว่า “มือที่มองเห็นด้วยจริยธรรม” หมายถึง การใช้หลักจริยธรรมทางพุทธศาสนาเป็นตัวกำกับการทำงานของเศรษฐกิจ ทั้งยังเป็นทางเลือกในการสร้างระบบเศรษฐกิจที่คำนึงถึงความเจริญทางจิตใจควบคู่ไปกับความเจริญทางวัตถุ