แนวคิดเรื่องท้าวจาตุโลกบาลกับการสื่อสารแบบซอฟพาวเวอร์ในสังคมไทย

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1.เพื่อศึกษาแนวคิดท้าวจาตุโลกบาลกับการสื่อสารแบบซอฟต์พาวเวอร์ 2. เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างแนวคิดท้าวจตุโลกบาลกับการสื่อสารเชิงซอฟต์พาวเวอร์ในสังคมไทย ใช้การศึกษาจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า 1. แนวคิดเรื่องท้าวคติความเชื่อเรื่องท้าวจตุโลกบาล ซึ่งเป็นเทพผู้พิทักษ์ทิศทั้ง 4 ในจักรวาลวิทยาทางพระพุทธศาสนา ได้ถูกนำเสนอและสืบทอดผ่านสื่อทางวัฒนธรรมอันหลากหลาย อาทิ จิตรกรรม สถาปัตยกรรม และประเพณีพิธีกรรม การแสดงออกทางวัฒนธรรมเหล่านี้ได้สถาปนาอำนาจเชิงความเชื่อที่มีนัยต่อระบบการปกครองและเป็นรากฐานทางวัฒนธรรมที่สำคัญ ในขณะเดียวกัน แนวคิดซอฟต์พาวเวอร์ของโจเซฟอธิบายถึงการใช้อำนาจผ่านการสร้างแรงดึงดูดใจและการโน้มน้าวใจ แทนที่การบังคับ โดยอาศัยทรัพยากรทางวัฒนธรรม ค่านิยม และนโยบาย 2. การวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงทฤษฎีชี้ให้เห็นว่า การนำเสนอท้าวจตุโลกบาลในฐานะเทพผู้พิทักษ์เป็นการสะท้อนวัฒนธรรมที่ตั้งอยู่บนฐานของ ความคิดดั้งเดิม และ สัมพัทธนิยมเชิงการรับรู้ ซึ่งให้ความสำคัญกับความเชื่อ จินตนาการ และอารมณ์ความรู้สึกต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก่อให้เกิดสำนึกในการเคารพบูชาเทพเจ้าในฐานะผู้มีอำนาจปกป้องคุ้มครองสังคมและบ้านเมือง ซึ่งเป็นกลไกทางวัฒนธรรมที่สร้างอิทธิพลเชิงบวกโดยปราศจากการใช้อำนาจบังคับ ในเชิงปฏิบัติ ความเชื่อดังกล่าวได้แปรสภาพเป็นทุนศักดิ์สิทธิ์ ทั้งในมิติรูปธรรม (ศิลปวัตถุ สถาปัตยกรรม) และนามธรรม (คำสอน หลักปรัชญา) ทุนเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นเครื่องมือของซอฟต์พาวเวอร์ทางศาสนา สร้างแรงดึงดูดและแผ่อิทธิพลทางความคิดและค่านิยม ปัจจุบันยังพบการประยุกต์ใช้ในวัฒนธรรมสมัยนิยม เช่น การสร้างสรรค์เทวรูปในรูปแบบของเล่นศิลปะ ซึ่งเป็นการตีความแนวคิดดั้งเดิมในบริบทใหม่ เพื่อขยายการรับรู้และสร้างคุณค่าในสังคมร่วมสมัย การสื่อสารผ่านคติความเชื่อท้าวจตุโลกบาลจึงมิใช่การสื่อสารอย่างตรงไปตรงมา หากแต่เป็นการซึมซับและยกระดับความรู้สึกของผู้คนให้เข้าถึงความหมายเชิงคุณค่า ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการสื่อสารเชิงซอฟต์พาวเวอร์