พุทธวิธีการประนอมข้อพิพาท

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการคือ (1) เพื่อนำเสนอข้อพิพาทในศาล (2) เพื่อนำเสนอพุทธวิธีการประนอมข้อพิพาท โดยผู้เขียนใช้วีการวิเคราะห์ข้อพิพาทในศาลแล้วนำเสนอพุทธวิธีการประนอมข้อพิพาท ข้อพิพาทในศาลเกิดขึ้นจากการที่โจทก์ประสงค์จะเอาความกับจำเลยในการที่ตนถูกละเมิด เช่น ข้อพิพาทเรื่องการดูหมิ่นเหยียดหยาม เป็นต้น พุทธวิธีการประนอมข้อพิพาท คือการนำหลักธรรมที่ชื่อว่า พรหมวิหาร 4 หมายความว่าเอาใจจับอยู่ในอารมณ์แห่งความประเสริฐ หรือเอาใจไปขังไว้ใน ความดีที่สุด ซึ่งมีคุณธรรม ประการคือ 1) เมตตา คือ ความรัก หมายถึง รักที่มุ่งปรารถนาดี โดยไม่หวังผลตอบแทนใดๆ 2) กรุณา คือ ความสงสาร หมายถึง ความปรานี ความปรารถนาให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ 3) มุทิตา คือ มีจิตอ่อนโยน หมายถึงจิตที่ไม่มีความอิจฉาริษยาเจือปน มีความยินดีในเมื่อผู้อื่นอยู่ดีมีสุข 4) อุเบกขา คือ ความวางเฉย นั้นคือมีการวางเฉยต่ออารมณ์ที่มากระทบ การวางใจเป็นกลางคือมีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไม่เอนเอียงด้วยรักและชัง ไม่ลำเอียงต่อผู้หนึ่งผู้ใด ดังนั้น ศาลพยายามสร้างเครื่องมือและกลไก เพื่อให้สอดคล้องกับความยุติธรรมและเป็นธรรมด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนในการพิจารณาคำถามหรือข้อสงสัยอันจะเป็นประโยชน์ต่อการแก้ไขปัญหาข้อพิพาทในกรณีที่ต่างกัน การที่ผู้ประนอมฯได้ประยุกต์ใช้หลักธรรมจนสามารถส่งผลให้เกิดผลสำเร็จในการประนีประนอมมากขึ้นและขึ้นอยู่กับการใช้อย่างเหมาะสมสำหรับโจทก์และจำเลย โดยเลือกหลักพุทธธรรมให้เหมาะสมกับข้อพิพาทที่เกิดขึ้น เพื่อยุติข้อพิพาทในศาลซึ่งเป็นยุติธรรมทางเลือกที่ศาลจัดขึ้น