อนุปุพพิกถาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของพุทธศาสนิกชน

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์อยู่ 2 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาอนุปุพพิกถา 5 ขั้น (2) เพื่อศึกษาการนำอนุปุพพิกถา 5 ขั้นไปพัฒนาคุณภาพชีวิตของพุทธศาสนิกชน โดยใช้วิธีการวิเคราะห์อนุ-ปุพพีกถา 5 ขั้น แล้วนำเอาอนุปุพพิกถา 5 ขั้นไปพัฒนาคุณภาพชีวิตของพุทธศาสนิกชน ผลจากการศึกษาพบว่า อนุปุพพิกถา เป็นหลักพระธรรมที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสสอนเทศนาเป็นลำดับ 5 ขั้น เพื่อซักฟอกอัธยาศัยของเวไนยสัตว์ (มนุษย์) ให้หมดจดเป็นชั้นๆ ตามลำดับไปประกอบด้วย (1) ทานกถา ถ้อยคำที่พรรณนาทาน (2) ศีลกถา ถ้อยคำที่พรรณนาศีล (3) สัคคกถา ถ้อยคำที่พรรณนาสวรรค์ (4) กามทีนวกถา ถ้อยคำที่พรรณนาอาทีนพ คือโทษของกาม (5) เนกขัมมานิสังสกถา ถ้อยคำที่พรรณนาอานิสงส์ของเนกขัมมะ คือการออกจากกาม การพัฒนาไปได้ตามลำดับขั้นได้ในชีวิตประจำวัน ด้วยหลักอนุปุพพิกถา 5 ขั้น คือ ขั้นแรกนั้นคือการให้ทานด้วยวัตถุ สิ่งของเงินทอง ความรักความเมตตาปรารถนาดีต่อกันหรืออภัยทาน ต่อจากนั้นก็พัฒนาคุณภาพชีวิตไปสู่ขั้นที่ 2 คือการรักษาศีล 5 เพื่อสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตขั้นที่ 3 คือ ความสุข หรือสวรรค์ทั้งในโลกนี้ และสวรรค์ในภายภาคหน้า มีสวรรค์ 6 ชั้นเป็นต้น เมื่อต้องการที่จะพัฒนาคุณภาพชีวิตให้สูงขึ้นไปกว่าขั้นที่ 3 ไปสู่ขั้นที่ 4 ก็จะพิจารณาเห็นโทษของกามสุข ของความไม่เที่ยง จนสามารถพัฒนาจิตใจสู่ขั้นที่ 5 คือการออกจากกามและบวชเว้นวางบาปเศร้าหมองสู่ทั้งทางกายและใจอย่างสมบูรณ์ ซึ่งหมายถึงพุทธศาสนิกชนได้บรรลุสู่เป้าหมายของการมีคุณภาพชีวิตที่ดีมีความสุข และจิตใจได้เจริญถึงพร้อมเพื่อเจริญในอริยสัจ 4 ต่อไปจนบรรลุ มรรค ผล นิพพาน ตามลำดับ