โลกในทัศนะของท่านพุทธทาสภิกขุ

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์โลกในทัศนะของพุทธทางภิกขุ โดยใช้การศึกษาจากเอกสาร หนังสือและบทความที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า พุทธทาสภิกขุไม่ได้ปฏิเสธโลกในระดับภาษาคนและไม่ปฏิเสธเรื่องโลกหน้า แต่ท่านพยายามลดสถานะของโลกเหล่านี้มาอยู่ในขอบข่ายที่จิตสามารถจะรับรู้และสัมผัสได้ในปัจจุบันขณะ โลกไม่ได้อยู่ที่อื่นที่จะต้องเดินทางไปถึงเมื่อละจากโลกนี้ไปแล้ว แต่โลกอยู่ที่นี่และเดี๋ยวนี้ โลกคือจิต โลกก็ดี การพ้นไปจากโลกก็ดีทุกอย่างรวมอยู่ที่จิต จิตคือตัวโลก นี่คือการอธิบายโลกตามภาษาธรรมของท่านพุทธทาส โลกตามการรับรู้ของท่านพุทธทาสมีความหมายเพียงว่า“สภาพต่างๆ ที่แวดล้อมจิตใจของคนเราอยู่ นั่นคือโลก” ส่วนโลกอื่น หมายถึงภูมิของจิตที่กำลังเปลี่ยนไปต่างๆ กัน ตามอารมณ์ที่เข้ามากระทบ ท่านพุทธทาสได้จำแนกโลกออกเป็น ๒ ระดับ คือโลกภายในและโลกภายนอก โลกภายในเป็นโลกพุทธจักรหรือโลกแห่งจิตใจ การอธิบายเรื่องโลกของท่านพุทธทาสดูเหมือนจะแตกต่างจากการอธิบาย ของปราชญ์หลายๆ ท่าน แต่อย่างไรก็ตาม การอธิบายโลกโดยอาศัยทฤษฎีภาษาคน-ภาษาธรรมเป็นบาทฐาน ก็ยังอยู่ในกรอบของพุทธพจน์ ท่านพุทธทาสกล่าวว่าการตีความโลกภายใน ท่านได้อาศัยพุทธพจน์ที่ปรากฏอยู่ใน “โรหิตัสสสูตร” เป็นหลักอ้างอิง