การตีความเรื่องขันติที่ส่งผลต่อพฤติกรรมทางสังคม

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาการตีความเรื่องขันติ ที่ส่งผลต่อพฤติกรรมทางสังคม โดยการศึกษาจากคัมภีร์และเอกสารทางพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาวิจัยพบว่า คำว่า ขันติ ในภาษาบาลีมุ่งหมายถึงความอดทนที่มุ่งอธิบายความอดทนต่อกิเลสภายในอันเป็นขันติที่ประกอบด้วยปัญญา เป็นความสามารถอดทนที่มุ่งไปถึงการยกระดับปัญญาไปด้วย เป็นการใช้ขันติเพื่อการบรรลุธรรมเป็นหลัก ทำให้เกิดการแสดงออกต่อสิ่งภายนอกอย่างเข้าใจและปล่อยวางต่อสรรพสิ่ง แต่ในทางกลับกันการตีความขันติตามที่ถูกใช้ในสังคมว่าเป็นความอดทนต่อความร้อนความหนาว ต่อความหิว ต่อความทรมานอันเป็นการทรมานร่างกาย เหล่านั้น นับว่ายังเป็นเพียงแค่ความอดทนในบางเรื่องเท่านั้นและ เป็นการใช้เพื่อความสุดโต่งอีกด้วย คือเป็นการใช้ขันติเพื่อสร้างค่านิยมทางสังคมและแบบแผนพฤติกรรมทางสังคม เพื่อมุ่งหมายที่จะยึดความมีตัวตนอยู่หรืออ้างความมีตัวตนอยู่ นำไปสู่การไม่คล้อยตามธรรมชาติซึ่งไม่ตรงตามที่ควรจะเป็น  ซึ่งสะท้อนให้เห็นได้ ว่าเป็นขันติเพื่อเอื้อให้เกิดพฤติกรรมทางสังคมและการสร้างกฎเกณฑ์ทางสังคมในลักษณะที่ทำให้ยากที่จะได้บรรลุธรรม เป็นพฤติกรรมต่อการเป็นอยู่ผิดไปจากการเข้าหาอริยสัจความจริง สร้างการไม่ยอมรับและแข็งขืนตามที่ตนเองต้องการ ด้วยเหตุนี้ การตีความที่แตกต่างกันของคำว่า ‘ขันติ’ จึงช่วยอธิบายพฤติกรรมทางสังคมที่แตกต่างกันมากโดยประการฉะนี้