การวิเคราะห์อุบาสกผู้เป็นเอตทัคคะในจัณฑาลสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัย มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาอุบาสกผู้เป็นเอตทัคคะในพระไตรปิฏก 2) ศึกษาอุบาสกเอตทัคคะตามหลักจัณฑาลสูตร และ 3) วิเคราะห์เหตุแห่งอุบาสกเอตทัคคะตามหลักจัณฑาลสูตร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ แบบวิจัยเป็นแบบวิจัยทางเอกสาร ผลการวิจัยพบว่า 1) อุบาสกผู้เป็นเอตทัคคะมีจำนวน 10 ท่าน ที่ได้รับยกย่องให้เป็นเลิศในทางใดทางหนึ่งเป็นพิเศษ โดยการแต่งตั้งเป็นพระวินิจฉัยของพระพุทธเจ้าเท่านั้น และ พระพุทธเจ้าประทานแต่งตั้งเพียง รูปเดียว ท่านเดียว ซึ่งการได้รับตำแหน่งเอตทัคคะเป็นไปด้วยเหตุ 4 ประการ คือ (1) ด้วยการเกิดเรื่องขึ้น (2) ด้วยการมาก่อน (3) ด้วยเป็นผู้ช่ำชองชำนาญ และ (4) ด้วยเป็นผู้ยิ่งด้วยคุณ 2) จัณฑาลสูตร เป็นพระสูตรที่กล่าวถึงคุณสมบัติของอุบาสกสองด้านหรือสองขั้ว คือ อุบาสกจัณฑาล หรือ อุบาสกที่ไม่พึงประสงค์ในองค์กรของพระพุทธศาสนา ที่สามารถทำให้อุบาสกในพระพุทธศาสนาต่ำช้า ถดถอย หาความก้าวหน้าไม่ได้ ขาดความเป็นปึกแผ่น ซึ่งพระพุทธเจ้าได้ให้หลักธรรมที่ตรงข้ามไว้ในพระสูตรเดียวกัน คือ อุบาสกแก้ว ที่จะกลายเป็นอุบาสกธรรมที่ควรนำไปประพฤติปฏิบัติ เพื่อเป็นอุบาสกที่ทำให้เป็นต้นบุญต้นแบบขององค์กรพระพุทธศาสนาก้าวหน้าสืบไป 3) ผลการวิเคราะห์ความเป็นอุบาสกเอตทัคคะตามหลักอุบาสกแก้วในจัณฑาลสูตร พบว่าอุบาสกเอตทัคคะทั้ง 10 ท่าน ไม่มีท่านใดเข้าหลักเกณฑ์ของอุบาสกจัณฑาล แต่อุบาสกเอตทัคคะทั้ง 10 ท่านเข้าหลักเกณฑ์ของอุบาสกแก้ว ที่ประกอบไปด้วย (1) เป็นผู้มีศรัทธา (2) เป็นผู้มีศีล (3) เป็นผู้ไม่ถือมงคลตื่นข่าว เชื่อกรรม ไม่เชื่อมงคล (4) ไม่แสวงหาผู้รับทักษิณานอกศาสนานี้ และ (5) ทำอุปการะในศาสนานี้ก่อน เพราะอุบาสกเอตทัคคะเมื่อฟังพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้าก็สามารถสำเร็จเป็นพระอริยบุคคล เกิดปัญญาเห็นแจ้งในโลกุตตรธรรม มีอุบาสกเอตทัคคะจำนวน 7 ท่านอยู่ในขั้นพระโสดาบัน และ 3 ท่านอยู่ในขั้นพระอนาคามี