การประเมินศักยภาพอัตลักษณ์เทศกาลการท่องเที่ยววิถีพุทธ ในจังหวัดพิษณุโลก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพ และความต้องการมีส่วนร่วม 2) วิเคราะห์องค์ประกอบ และ 3) ประเมินความเหมาะสมสอดคล้อง ของการพัฒนารูปแบบกิจกรรมอัตลักษณ์เทศกาลการท่องเที่ยววิถีพุทธในจังหวัดพิษณุโลก ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงผสานวิธี โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 23 คน วิเคราะห์ศักยภาพโดยใช้ TOWS-Matrix ประเมินยืนยันความสอดคล้องประเด็นศักยภาพที่ได้ โดยใช้แบบสอบถามยืนยันข้อมูล และใช้การสนทนากลุ่มเฉพาะ 10 คน ในพื้นที่ต้นแบบที่ได้จากผลการประเมิน ผลการวิจัย พบว่า 1) เทศกาลการท่องเที่ยววิถีพุทธฯ มีระบบการจัดการใน 4 ด้าน คือ ด้านพื้นที่ การจัดการ กิจกรรม และองค์กรชุมชน และมีความต้องการมีส่วนร่วมจากพื้นฐานศักยภาพเทศกาลฯ ในอีก 6 มิติ คือ ประเพณี อาหาร ความนิยม บันเทิง ครอบครัว และเครือข่าย ที่สามารถนำมาพัฒนาเสริมศักยภาพ ในการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบได้ 2) องค์ประกอบสำคัญเสริมศักยภาพที่วิเคราะห์ได้จากมิติพื้นฐานศักยภาพเทศกาลฯ ประกอบด้วย 57 กลยุทธ์ แบ่งเป็นเศรษฐกิจ 18 กลยุทธ์ สังคมวัฒนธรรม 20 กลยุทธ์ และอัตลักษณ์การท่องเที่ยว 19 กลยุทธ์ และ 3) การประเมินศักยภาพและความสอดคล้องในแต่ละมิติ พบว่า ความต้องการทุกด้านโดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก ( = 2.31, S.D. = 0.11) และทุกด้านโดยรวมมีความสอดคล้อง (IOC = 0.78) ซึ่งในทั้ง 6 มิติ ที่ทำการศึกษา พบว่า มิติประเพณีถิ่น มีความต้องการในลำดับแรก ( = 2.75, S.D. = 0.23) โดยพบชุมชนไทยยวนสมอแข เหมาะสมเป็นพื้นที่ต้นแบบมากที่สุด ( = 20.67) จากการสนทนากลุ่มเฉพาะในพื้นที่ต้นแบบ พบองค์ประกอบสำคัญที่เหมาะสมต่อการนำไปปฏิบัติจริง ต้องมีองค์ประกอบสนับสนุนกลยุทธ์ คือ หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่บูรณาการสอดคล้องกับกิจกรรมอัตลักษณ์ ได้แก่ ใช้หลักฉันทะในการพัฒนาด้านพื้นที่ ใช้หลักวิริยะในด้านการจัดการ ใช้หลักจิตตะในด้านกิจกรรม และใช้หลักวิมังสาในด้านองค์กรชุมชน