ความสมดุลแห่งประโยชน์ระหว่างเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญากับสาธารณชน
บทคัดย่อ
กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญามีวัตถุประสงค์ในการให้ความคุ้มครองสิทธิแต่เพียงผู้เดียว
ของเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาโดยเฉพาะอย่างยิ่งสิทธิในทางเศรษฐกิจ (Economic Right) เพื่อสร้างแรงจูงใจให้แก่เจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาในการประดิษฐ์คิดค้นหรือสร้างสรรค์ผลงาน โดยสิทธิแต่เพียงผู้เดียว
มีลักษณะเป็นสิทธิผูกขาดประกอบกับทรัพย์สินทางปัญญามีลักษณะเป็นทรัพย์สินที่ไม่มีรูปร่าง ย่อมส่งผลให้ทรัพย์สินทางปัญญาเป็นสิทธิผูกขาดที่ขยายตัวได้โดยไม่จำกัดเพราะไม่จำต้องผูกติดกับทรัพย์ที่มีรูปร่าง
แต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม ในขณะเดียวกันจากการศึกษาบทบัญญัติของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาไม่ว่าจะเป็นกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาระหว่างประเทศ สหรัฐอเมริกา หรือประเทศไทยก็ดี ต่างก็ตระหนักถึงสิทธิประโยชน์ของสาธารณชนในการเข้าถึงความรู้เพื่อให้สังคมได้มีโอกาสใช้ประโยชน์จากทรัพย์สินทางปัญญานั้นได้โดย
ไม่ถูกผูกขาดอยู่แต่เพียงเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาเท่านั้น ซึ่งทำให้กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญามีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากกฎหมายโดยทั่วไป กล่าวคือ สาธารณชนสามารถใช้งานทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่นได้ แม้การใช้งานนั้นจะมิได้รับอนุญาตจากเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาก็ตามโดยไม่ถือว่าเป็นการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาหากการใช้งานนั้นเป็นการใช้งานอย่างเป็นธรรม (Fair Use) นอกจากนี้กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา
ได้บัญญัติการจำกัดขอบเขตสิทธิแต่เพียงผู้เดียวของเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาไม่ว่าจะเป็นกรณีการจำกัดอายุการคุ้มครองหรือการนำหลักการระงับไปซึ่งสิทธิเข้ามาปรับใช้ ซึ่งบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความสมดุลประโยชน์ระหว่างเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาและสาธารณชนนั้น โดยกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาพยายามประสานผลประโยชน์ของทั้งสองฝ่ายไว้เพราะจุดมุ่งหมายสุดท้ายของการคุ้มครองคือการกระจายผลงานสร้างสรรค์ออกสู่สาธารณชนให้มากที่สุดมิใช่เพื่อประโยชน์ของเจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาแต่ฝ่ายเดียว
References
See no bounds. (2022). Intellectual property (IP) is often the most valuable asset within a business. Retrieved 25 march 2023, from https://seenobounds.co.uk/blog/intellectual-property-ip-is-often-the-most-valuable-asset-within-a-business/
,4,16] World Intellectual Property Organization. (2008). WIPO Intellectual Property Handbook. Retrieved 25 march 2023, from https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/ en/intproperty/489/wipo_pub_489.pdf
,13] Peter Drahos. (1996). A Philosophy of Intellectual Property. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.
,6,7,24,27,59,60] จุมพล ภิญโญสินวัฒน์, และภูมินทร์ บุตรอินทร์. (2564). คำอธิบายกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์เดือนตุลา
Edward Darcy Esquire v Thomas Allin of London Haberdasher (1602) 74 ER 1131
United States Constitution, Article 1, Section 8, Clause 8
Henry Wheaton v. Richard Peters, 33 U.S. (8 Pet.) 591 (1834)
Donaldson v. Becket (1774) 4 Burr. 2408
Karl-Erik Tallmo. (n.d). Donaldson v. Beckett Proceedings in the Lords on the Question of Literary Property, February 4 through February 22, 1774. Retrieved 25 March 2023, from https://www.copyrighthistory.com/donaldson.html
Lionel Bently, and Brad Sherman. (2009). Intellectual property law, (3rd ed). The United States: Oxford University Press.
ไชยยศ เหมะรัชตะ. (2544). ลักษณะของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา. (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพมหานคร: นิติธรรม.
,18] World Intellectual Property Organization. (2016). Understanding Copyright and Related Rights. Retrieved 25 March 2023, from https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/ wipo_pub_909_2016.pdf
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์, และสมบูรณ์ ศิริประชัย. (2552). กฎกติกา WTO เล่มที่ห้า : ทรัพย์สินทางปัญญา. กรุงเทพมหานคร. สำนักพิมพ์ห้างหุ้นส่วนจำกัดสามลดา.
TRIPS Agreement, Article 7 Objectives “The protection and enforcement of intellectual property rights should contribute to the promotion of technological innovation and to the transfer and dissemination of technology, to the mutual advantage of producers and users of technological knowledge and in a manner conducive to social and economic welfare, and to a balance of rights and obligations.”
United Nations. (2003). Dispute Settlement World Trade Organization 3.14 TRIPS. Retrieved 25 March 2023, from https://unctad.org/system/files/official-document/edmmisc232add18_en.pdf
TRIPS Agreement, Article 8 Principles
Members may, in formulating or amending their laws and regulations, adopt measures necessary to protect public health and nutrition, and to promote the public interest in sectors of vital importance to their socio-economic and technological development, provided that such measures are consistent with the provisions of this Agreement.
Appropriate measures, provided that they are consistent with the provisions of this Agreement, may be needed to prevent the abuse of intellectual property rights by right holders or the resort to practices which unreasonably restrain trade or adversely affect the international transfer of technology.
World Trade Organization. (n.d). Intellectual property: protection and enforcement. Retrieved 25 March 2023, from https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/ tif_e/agrm7_e.htm
Sony Corp. of America v. Universal City Studios, Inc., 464 U.S. 417 (1984)
Article 1, Section 8, Clause 8 of the Constitution Intellectual Property To promote the Progress of Science and useful Arts, by securing for limited Times to Authors and Inventors the exclusive Right to their respective Writings and Discoveries
Simon Stokes. (2009). Digital copyright law and practice. (2nd ed.) North America (US and
Canada): Hart.
ธัชชัย ศุภผลศิริ. (2544). หลักกฎหมายลิขสิทธิ์และการให้ความคุ้มครองงานอันมีลิขสิทธิ์ของต่างประเทศ. กรุงเทพมหานคร: นิติธรรม.
Article 9 (2) of Berne Convention “It shall be a matter for legislation in the countries of the Union to permit the reproduction of such works in certain special cases, provided that such reproduction does not conflict with a normal exploitation of the work and does not unreasonably prejudice the legitimate interests of the author”
Article 13 of TRIPS Limitations and Exceptions
“Members shall confine limitations or exceptions to exclusive rights to certain special cases which do not conflict with a normal exploitation of the work and do not unreasonably prejudice the legitimate interests of the right holder”
Article 30 of TRIPS Exceptions to Rights Conferred
“Members may provide limited exceptions to the exclusive rights conferred by a patent, provided that such exceptions do not unreasonably conflict with a normal exploitation of the patent and do not unreasonably prejudice the legitimate interests of the patent owner, taking account of the legitimate interests of third parties”
วัส ติงสมิตร. (2544). การศึกษาหรือวิจัยอันเป็นข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์. วารสารกฎหมายสุโขทัยธรรมาธิราช, 13(1), 83.
Copyright Act of 1976 section 107 - Limitations on exclusive rights: Fair use
Notwithstanding the provisions of sections 106 and 106A, the fair use of a copyrighted work, including such use by reproduction in copies or phonorecords or by any other means specified by that section, for purposes such as criticism, comment, news reporting, teaching (including multiple copies for classroom use), scholarship, or research, is not an infringement of copyright. In determining whether the use made of a work in any particular case is a fair use the factors to be considered shall include—
(1) the purpose and character of the use, including whether such use is of a commercial nature or is for nonprofit educational purposes;
(2) the nature of the copyrighted work;
(3) the amount and substantiality of the portion used in relation to the copyrighted work as a whole; and
(4) the effect of the use upon the potential market for or value of the copyrighted work.
The fact that a work is unpublished shall not itself bar a finding of fair use if such finding is made upon consideration of all the above factors.
กฤตภาส ตั้งสมบูรณ์. (2553). ผลกระทบของการคุ้มครองมาตรการทางเทคโนโลยีต่อการใช้งานอันมีลิขสิทธิ์โดยชอบธรรม (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
Rebecca S. Eisenberg. (2017). Patent and the Progress of Science: Exclusive Right and Experimental Use. University of Chicago Law Review, 56 (3), 1021-1022.
United States Code Title 35 –Patent § 271 (e)(1)
It shall not be an act of infringement to make, use, offer to sell, or sell within the United States or import into the United States a patented invention (other than a new animal drug or veterinary biological product (as those terms are used in the Federal Food, Drug, and Cosmetic Act and the Act of March 4, 1913) which is primarily manufactured using recombinant DNA, recombinant RNA, hybridoma technology, or other processes involving site specific genetic manipulation techniques) solely for uses reasonably related to the development and submission of information under a Federal law which regulates the manufacture, use, or sale of drugs or veterinary biological products.
กมลชนก หมั่นผดุงกิจ. (2559). ข้อยกเว้นการละเมิดสิทธิบัตรโดยการใช้เพื่อประโยชน์ในการทดลองตามพระราชบัญญัติสิทธิบัตร (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Whittemore v. Cutter, 29 F. Cas. 1120, 1121 (C.C.D. Mass. 1813).
Shamnad Basheer, and Prashant Reddy. (2010). The “Experimental Use” Exception Through a Developmental Lens. IDEA: The Intellectual Property Law Review, 50(4), 838-839.
Sawin v. Guild, 21 Fed. Cas. 554 (C.C.D. Mass. 1813).
Jordan P. Karp. (1991). Experimental Use as Patent Infringement: The Impropriety of a Board Exception. The Yale Law Journal, 100(7), 2171.
Madey v. Duke University, 307 F.3d 1351, 1362 (Fed. Cir. 2002).
ณัฐิกา นิตยากร. (2549). แนวทางการใช้งานอย่างเป็นธรรมในงานอันมีลิขสิทธิ์ที่เกี่ยวกับการศึกษาตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย [45,56] จักรกฤษณ์ ควรพจน์. (2556). กฎหมายสิทธิบัตร แนวความคิด และบทวิเคราะห์. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: นิติธรรม.
นิชฌาน หัสรังค์. (2551). การให้ความคุ้มครองสิทธิบัตรกับการเข้าถึงยารักษาโรคของประเทศไทยในกรอบของข้อตกลงว่าด้วยสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวพันกับการค้า (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
WIPO. (2011). Interface between exhaustion of intellectual property rights and competition law. Retrieved 30 march 2023, from https://www.wipo.int/edocs/ mdocs/mdocs/en/cdip_4/cdip_4_4rev_study_inf_2.pdf
Article 6 of TRIPS, Exhaustion
For the purposes of dispute settlement under this Agreement, subject to the provisions of Articles 3 and 4 nothing in this Agreement shall be used to address the issue of the exhaustion of intellectual property rights.
สรียา กาฬสิทธุ์. (2544). หลักการระงับสิ้นไปของสิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา: สิทธิในการจำหน่าย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
Article 6(2) of WIPO Copyright Treaty, Right of Distribution
Nothing in this Treaty shall affect the freedom of Contracting Parties to determine the conditions, if any, under which the exhaustion of the right in paragraph (1) applies after the first sale or other transfer of ownership of the original or a copy of the work with the authorization of the author.
Article 8(2) of WIPO Performances and Phonograms Treaty, Right of Distribution
Nothing in this Treaty shall affect the freedom of Contracting Parties to determine the conditions, if any, under which the exhaustion of the right in paragraph (1) applies after the first sale or other transfer of ownership of the original or a copy of the fixed performance with the authorization of the performer.
Article 12 (2) of WIPO Performances and Phonograms Treaty, Right of Distribution
Nothing in this Treaty shall affect the freedom of Contracting Parties to determine the conditions, if any, under which the exhaustion of the right in paragraph (1) applies after the first sale or other transfer of ownership of the original or a copy of the phonogram with the authorization of the producer of the phonogram.
Bobbs-Merrill Co. v. Straus 210 U.S. 339 28 S.Ct. 722 (1908)
Copyright Act of 1976 section 107, Limitations on exclusive rights: Effect of transfer of particular copy or phonorecord
(a)Notwithstanding the provisions of section 106(3), the owner of a particular copy or phonorecord lawfully made under this title, or any person authorized by such owner, is entitled, without the authority of the copyright owner, to sell or otherwise dispose of the possession of that copy or phonorecord.
Herbert Hovenkamp. (2018). Reasonable patent Exhaustion. Yale Journal on Regulation, 35 (2), 514.
Lawrence Lessig. (2005). Does copyright have limits Eldred v Ashcroft and its Aftermath?. Queensland University of Technology Law and Justice Journal, 5(2), 219.
Stanford Libraries. (2019). Welcome to the public domain. Retrieved 31 march 2023, from https://fairuse.stanford.edu/overview/public-domain/welcome/
Downloads
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
