บทบาทของพระสงฆ์ในการส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ชุมชน: กรณีศึกษาวัดพระธาตุเรืองรอง จังหวัดศรีสะเกษ

Main Article Content

พระอธิการนิรันดร์ พรมจันทร์
พระมหาธงชัย ธรรมทวี
พระกัญจน์ แสงรุ่ง
พระวิชาญ จูมครอง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาแนวคิดความเป็นแหล่งเรียนรู้ชุมขนของวัดพระธาตุเรืองรอง 2. เพื่อศึกษาบทบาทในการส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ชุมชนของพระสงฆ์วัดพระธาตุเรืองรอง จังหวัดศรีสะเกษ 3. เพื่อศึกษาแนวทางการส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ชุมชนของพระสงฆ์วัดพระธาตุเรืองรอง จังหวัดศรีสะเกษ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์เอกสารประกอบข้อมูลความคิดเห็นจากการสัมภาษณ์เชิงลึกโดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 15 รูป/คน นำเสนอผลการศึกษาโดยวิธีพรรณาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า 1) วัดพระธาตุเรืองรองมีความพร้อมในการเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของชุมชน โดยมีองค์ประกอบความเป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชนที่สำคัญ ได้แก่                    เป็นสถานที่เรียนรู้ด้านศิลปวัฒนธรรมของชุมชน เป็นศูนย์กลางทางกิจกรรมของชุมชน เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงพุทธที่ทรงคุณค่าทางจิตใจ และเป็นสถานที่ส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมของชุมชน 2) พระสงฆ์มีการส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ชุมชน โดยดำเนินการใน 2 ด้าน คือบทบาทด้านการจัดการวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ และบทบาทด้านการจัดแสดงแหล่งเรียนรู้ และพบว่า มีปัญหาอุปสรรคต่อบทบาทพระสงฆ์ที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพความเป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชน ได้แก่ ด้านการให้บริการความรู้ ด้านเป็นแหล่งกิจกรรม ด้านการมีส่วนร่วม                     ด้านประชาสัมพันธ์และการเผยแพร่ และด้านงบประมาณพัฒนาแหล่งเรียนรู้ 3) แนวทางการส่งเสริมแหล่งเรียนรู้ชุมชนของวัดพระธาตุเรืองรองควรมีการดำเนินการใน 6 ด้าน ได้แก่ ด้านให้บริการความรู้ ด้านเป็นแหล่งทำกิจกรรม ด้านสนับสนุนการมีส่วนร่วม ด้านการประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ข้อมูล ด้านเป็นห้องเรียนตามอัธยาศัย และด้านการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ เพื่อให้เกิดความสำเร็จในการดำเนินงานเป็นแหล่งเรียนรู้คู่กับชุมชนสืบไป

Article Details

บท
Research Articles
Author Biographies

พระมหาธงชัย ธรรมทวี, วิทยาลัยสงฆ์ศรีสะเกษ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ประเทศไทย

วิทยาลัยสงฆ์ศรีสะเกษ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ประเทศไทย

Sisaket Buddhist College, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand

พระกัญจน์ แสงรุ่ง, วิทยาลัยสงฆ์ศรีสะเกษ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ประเทศไทย

วิทยาลัยสงฆ์ศรีสะเกษ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ประเทศไทย

Sisaket Buddhist College, Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand

พระวิชาญ จูมครอง, มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตอีสาน, ประเทศไทย

มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตอีสาน

Mahamakut Buddhist University Northeast campus

References

กีรติ บุญเจือ. “บทบาทของสถาบันศาสนาในการจัดการศึกษาแห่งชาติ”. รายงานวิจัย, คณะปรัชญาและศาสนศึกษา: มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ, 2541.
ฉันทนา สุรัสวดี. “รูปแบบพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น : การจัดการมรดกวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นให้เป็นแหล่งเรียนรู้และสนุบสนุนการท่องเที่ยวในพื้นที่บางกะเจ้าจังหวัดสมุทรปราการ”. รายงานวิจัย. คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์: มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร, 2560.
นภัทร์ มงคลปทุมรัตน์. “การจัดการแหล่งเรียนรู้พระราชวังจันทน์”. วิทยานิพนธ์ศิลปศาตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.
นพปฎล ธาระวานิช. “การศึกษาเบื้องต้นในการพัฒนาวัดเจดีย์หอยให้เป็นแหล่งเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดปทุมธานี”. รายงานวิจัย. สถาบันวิจัยมหาวิทยาลัยรังสิต: มหาวิทยาลัยรังสิต, 2555.
นิลรัตน์ กลิ่นจันทร์. “ศึกษาศาสนสถานที่สาคัญต่อการอนุรักษ์การท่องเที่ยวของวัดในกรุงเทพมหานคร”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารจัดการคณะสงฆ์. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2553.
ทวี พรมมา. “แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม : การสร้างมาตรฐานในสถานศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานภาคอีสาน”. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวัฒนธรรมศาสตร์. บัณฑิตศึกษา: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2556.
บุษยมาส แดงขำ. “แนวทางการจัดการพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดฝั่งคลอง(ไทยพวน)ตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลีจังหวัดนครนายก”. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม. บัณฑิตศึกษา: มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.
ประเวศ วสี. กระบวนทรรศน์ใหม่ในการพัฒนาประเทศท้องถิ่นเข้มแข็ง. กรุงเทพมหานคร: มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ, 2522.
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช). บทบาทของสถาบันพระพุทธศาสนากับการจัดการศึกษา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.
พระครูโสภิตปุญญากร (กล้า กตปุญฺโญ) และพระครูโอภาสนนทกิตติ์. “บทบาทของวัดในฐานะเป็นแหล่งเรียนรู้เชิงวัฒนธรรม”. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์. ปีที่ 2 ฉบับที่ 3 (กันยายน-ธันวาคม 2558): 81-86.
พระมหาเทวประภาส มากคล้าย. “การมีส่วนร่วมของพระสงฆ์ องค์กรภาครัฐ และประชาชนในการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนในจังหวัดอุตรดิตถ์”. วิทยานิพนธ์รัฐปรศาสนศาสตรมหาบัณฑิต การบริหารและพัฒนาประชาคมเมืองและชนบท. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์, 2554.
พยุง ใบแย้ม. “การพัฒนารูปแบบการใช้แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นที่เหมาะสมเพื่อการจัดการศึกษาในระดับประถมศึกษา”. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาการบริหารเพื่อการพัฒนาการศึกษา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี, 2558.
พินิจ ลาภธนานันท์. กระบวนการเปลี่ยนแปลงทางสังคมกับการปรับเปลี่ยนบทบาทการพัฒนาของพระสงฆ์นักพัฒนาในภาคอีสาน. กรุงเทพมหานคร: สถาบันวิจัยสังคมจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2544.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539.
วิชัย นนทการ. “การวิเคราะห์คุณค่าและบทบาทของวัดในฐานะแหล่งเรียนรู้ของชุมชนไทย: กรณีศึกษาวัดไทยลอสแองเจลิส ประเทศสหรัฐอเมริกา”. วิทยานิพนธ์ศิลปะศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพัฒนศึกษา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยบูรพา, 2552.
สุมาลี สังข์ศรี และคณะ. “การจัดการเรียนรู้ของแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิต: พิพิธภัณฑ์”. รายงานวิจัย. สำนักมาตรฐานการศึกษาและพัฒนาการเรียนรู้: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ, 2548.
สุภมาศ อ่ำดวง. “แนวทางการจัดแหล่งเรียนรู้ในวัดเพื่อเสริมสร้างการเรียนรู้ตลอดชีวิต”. วิทยานิพนธ์ครุศาสตร มหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษานอกระบบโรงเรียน. บัณฑิตวิทยาลัย: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2554.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. รายงานการเสวนา “บทบาทที่พึงประสงค์ของวัดและพระสงฆ์กับการพัฒนาสังคมไทย”. กรุงเทพมหานคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, 2544.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. “รายงานสรุปการสัมมนา นโยบายส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิตของประเทศไทย”. กรุงเทพมหานคร: สถาบันเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาแห่งชาติ, 2543.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. รายงานการเสวนา “บทบาทที่พึงประสงค์ของวัดและพระสงฆ์กับการพัฒนาสังคมไทย”. กรุงเทพมหานคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, 2544.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. รายงานสรุปการสัมมนาเรื่องยุทธศาสตร์การเรียนรู้ตลอดชีวิต. กรุงเทพมหานคร: องค์การค้าคุรุสภา, 2543.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี. “แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554)”. กรุงเทพมหานคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, 2549.
อรรถพล เพียรประเสริฐ. “การจัดการพิพิธภัณฑ์วัดโพธาราม ตำบลศรีถ้อย อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา”. วิทยานิพนธ์ศิลปศาตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2557.
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2545 และ(ฉบับที่ 3) พ.ศ.2553. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://person.mwit.ac.th/01-Statutes/NationalEducation._pdf, [9 สิงหาคม 2562].