กระบวนการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนตลาดสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ปัจจัยที่ทำให้เกิดการพัฒนาตลาดสามชุกเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 2) ผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อชุมชนหลังจากการพัฒนาตลาดสามชุกเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 3) การจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนตลาดสามชุกหลังการพัฒนาตลาดสามชุกเป็นสถานที่ท่องเที่ยงเชิงอนุรักษ์ และเสนอแนะแนวทางการจัดการสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม การศึกษาครั้งนี้ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักในพื้นที่ตลาดสามชุก ด้วยการสัมภาษณ์ การสังเกต และการสนทนากลุ่ม แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์ผลการศึกษาพบว่า

ปัจจัยที่ทำให้ตลาดสามชุกเกิดการพัฒนาจนกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ได้แก่ 1) ปัจจัยด้านกายภาพและสังคมวัฒนธรรม 2) ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ 3) ปัจจัยด้านศักยภาพของชุมชนและทุนทางสังคม 4) ปัจจัยด้านการเข้ามาสนับสนุนขององค์กรและหน่วยงานต่างๆ 5) ด้านนโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยว 6) ปัจจัยด้านการสื่อสาร 7) ปัจจัยด้านองค์ประกอบของแหล่งท่องเที่ยว โดยตลาดสามชุกมีสิ่งดึงดูดใจ มีสิ่งอำนวยความสะดวกอย่างครบครัน สามารถเดินทางไปได้ไม่ยาก มีกิจกรรมในการเที่ยวชม และสามารถหาที่พักได้โดยรอบบริเวณตลาด

ผลกระทบจากการพัฒนาตลาดสามชุกจนกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ด้านสังคม เกิดจากการเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนตลาดสามชุกและเทศบาลดีขึ้น รูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชนเปลี่ยนแปลงไปอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่ชาวบ้านมีผลประโยชน์ร่วมกัน บทบาทการเข้ามามีส่วนร่วมของประชาชนมีมากขึ้น และเกิดการประสานความร่วมมือกับทุกฝ่ายในชุมชนในการเข้าร่วมกิจกรรม แต่กลับทำให้การปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของคนภายในชุมชนตามวิถีชีวิตชุมชนเดิมลดลง จำนวนประชากรในตลาดมีเพิ่มมากขึ้น พร้อม ๆ กับมีการรื้อฟื้นวัฒนธรรมประเพณีขึ้นมาใหม่ เศรษฐกิจของตลาดสามชุกกลับมาดีขึ้นอีกครั้ง เกิดการกระจายรายได้ และเกิดการสร้างงานสร้างอาชีพให้กับคนทั้งภายในและภายนอกชุมชน อาคารบ้านเรือนในชุมชนตลาดสะอาดและได้รับการปรับปรุงซ่อมแซม แต่ต้องเจอกับปริมาณขยะที่มีเพิ่มขึ้น

การจัดการสิ่งแวดล้อมของตลาดสามชุกเมื่อมีการพัฒนาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เกิดจากการที่ชาวบ้านเข้าร่วมวางแผน และดำเนินการผ่านคณะกรรมการพัฒนาตลาดสามชุกเชิงอนุรักษ์และมูลนิธิชุมชน ในการจัดการสิ่งแวดล้อมด้านกายภาพและภูมิทัศน์ การจัดการสิ่งแวดล้อมด้านขยะ และการจัดการสิ่งแวดล้อมด้านน้ำเสีย

ข้อเสนอแนะสำหรับแนวทางในการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนตลาดสามชุกด้านกายภาพและภูมิทัศน์ ด้านขยะ และด้านน้ำเสีย ควรเน้นความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภายในกับหน่วยงานภายนอก ด้วยการพัฒนาความรู้ ความตระหนักด้านสิ่งแวดล้อมของชุมชน