การศึกษาวิเคราะห์คติความเชื่อในบุญพิธีของชาวอีสานที่สอดคล้องกับคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาคติความเชื่อและพิธีกรรมในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท 2) ศึกษาคติความเชื่อและพิธีกรรมของชาวอีสานที่สอดคล้องกับคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท 3) วิเคราะห์คติความเชื่อในบุญพิธีชาวอีสานที่สอดคล้องกับคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการศึกษาหนังสือ ตำรา และเอกสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา แล้วนำเสนอผลการวิจัยด้วยการพรรณนาเชิงวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า คติความเชื่อและพิธีกรรมในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ได้แก่ 1) บุญเข้ากรรม 2) บุญคูณลาน 3) บุญข้าวจี่ 4) บุญซำฮะ 5) บุญข้าวสาก 6) บุญข้าวประดับดิน บุญทั้ง 6 นี้ เป็นคติความเชื่อและพิธีกรรมของชาวอีสานตามเดือนทั้ง 12 เดือนเรียกว่า ฮีต 12 ซึ่งสอดคล้องกับคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ได้แก่ เรื่องพญานาคเอรกปัตต์สอดคล้องกับบุญเข้ากรรม เรื่องบุรพกรรมของพระอัญญาโกณฑัญญะสอดคล้องกับบุญคูณลาน เรื่องนางทาสีปุณณาสอดคล้องกับบุญข้าวจี่ เรื่องบุรพกรรมของพระพุทธเจ้าสอดคล้องกับบุญซำฮะ เรื่องบุรพกรรมของอุรุเวลกัสสปะสอดคล้องกับบุญข้าวประดับดิน และเรื่องนางยักษิณีสอดคล้องกับบุญข้าวสาก
วิเคราะห์คติความเชื่อและพิธีกรรมในคัมภีร์อรรถกถาธรรมบท ได้แก่ บุญเข้ากรรม เป็นคติความเชื่อในพิธีกรรมทางสงฆ์ (ตามพระวินัยบัญญัติ) บุญข้าวจี่เป็นคติความเชื่อในพิธีกรรมทางสงฆ์ (ทานมัย) บุญข้าวประดับดินและบุญข้าวสากเป็นคติความเชื่อในพิธีกรรมเกี่ยวกับความกตัญญู (บุญอุทิศ) บุญคูณลานและบุญซำฮะเป็นคติความเชื่อในพิธีกรรมเกี่ยวกับวิถีการดำเนินชีวิต