ภาษาศาสตร์เชิงประวัติ: กรณีศึกษาคำเรียกสีจีวรพระสงฆ์ ตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงรัตนโกสินทร์

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาคำเรียกสีจีวรในพุทธศาสนา 2) ศึกษาเรื่องคำเรียกสีวีจรของพระสงฆ์ในประเทศไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ 3) วิเคราะห์การใช้คำเรียกสีจีวรตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ที่ถูกต้องตามวินัยสงฆ์ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาจาก พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬา ตำรา เอกสารทางวิชาการ และรายงานการวิจัยที่เกี่ยวข้อง
ผลการวิจัยพบว่า แนวความคิดเรื่องสีจีวรของภิกษุในพระพุทธศาสนาเถรวาทในสมัยพุทธกาล พบว่า พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตจีวร 6 ชนิด คือ ผ้าเปลือกไม้ ผ้าฝ้าย ผ้าไหมผ้าขนสัตว์ ผ้าป่าน ผ้าที่ทำด้วยของผสมกันและทรงอนุญาตเกี่ยวกับน้ำย้อมจีวร ดังต่อไปนี้คือ น้ำย้อมที่เกิดจากรากหรือเหง้า น้ำย้อมเกิดแต่ต้นไม้ น้ำย้อมเกิดแต่เปลือกไม้ น้ำย้อมเกิดแต่ใบไม้ น้ำย้อมเกิดแต่ดอกไม้ น้ำย้อมเกิดแต่ผลไม้ และรูปแบบการใช้สีวีจรของพระสงฆ์ในประเทศไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ พบว่า ในสมัยสุโขทัยจะไม่ใช้จีวรโทนที่เรียกว่าสีเหลือง ที่มีสีอื่นปน ซึ่งเรียกว่าสีเหลืองล้วน ซึ่งหมายถึงสีเหลืองดอกคูน จะนิยมใช้สีที่เรียกว่าเหลืองแก่นขนุน แต่เนื่องจากในสมัยสุโขทัยมีคำเรียกสีน้อย เท่าที่พบสมัยสุโขทัยจะมีคำเรียกสีจำกัด มี 5 สีเรียกว่า สีเบญจรงค์ ได้แก่ สีดำ สีขาว สีแดง สีเขียว และสีเหลือง แต่ในการย้อมสีจีวร จะไม่ย้อมสีเหลืองล้วน เพราะผิดพระวินัย จึงย้อมสีเหลืองปนสีอื่น ซึ่งจะไม่ผิดพระวินัย ส่วนสีจีวรในสมัยรัตนโกสินทร์ได้ใช้สีจีวร 2 สี คือ พระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุติกนิกายนิยมใช้สีที่ใช้คำเรียกว่าสีกรัก สีแก่นขนุน และพระสงฆ์ฝ่ายมหานิกายจะใช้สีที่ใช้คำเรียกว่าเหลืองทอง ส่วนสีพระราชนิยมเป็นสีที่มีอยู่ตรงกลางระหว่างสีจีวรทั้งสองนิกาย