ประวัติ ตำนาน และพัฒนาการของประเพณีสารทเดือนสิบในจังหวัดนครศรีธรรมราช
คำสำคัญ:
ประเพณีสารทเดือนสิบ; , พระพุทธศาสนา; , ความเชื่อของชาวจังหวัดนครศรีธรรมราชบทคัดย่อ
ประเพณีสารทเดือนสิบได้พัฒนามาจากประเพณีสารทของอินเดียโดยจุดมุ่งหมายเพื่อทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วในช่วงวันแรม 1 ค่ำเดือนสิบจนถึงวันแรม 15 ค่ำเดือนสิบ เมื่อประเพณีสารทของอินเดียได้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของชาวนครศรีธรรมราชทำให้ประเพณีนี้เกิดการพัฒนาในด้านต่างๆ ประการแรกคือประเพณีสารทเดือนสิบได้กลายเป็นหนึ่งในประเพณีทางพระพุทธศาสนา ประการที่สองคือระยะเวลาประกอบพิธีกรรมที่สอดคล้องกับตำนานความเชื่อทางท้องถิ่นและพระพุทธศาสนา ประการที่สามคือการพัฒนาในด้านรายละเอียดในการประกอบพิธีกรรมต่างๆ และประการที่สี่คือพัฒนาการในด้านคุณค่าต่อสังคม เนื่องจากประเพณีสารทเดือนสิบของจังหวัดนครศรีธรรมราชมีความสำคัญต่อผู้คนในท้องถิ่นเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะอยู่ไกลมากแค่ไหนลูกหลานยังคงกลับมายังบ้านเกิดของตนในทุกๆปี นอกจากนั้นเทศกาลสารทเดือนสิบเป็นประเพณีประจำจังหวัดที่จัดร่วมกันทั้งภาครัฐและเอกชน ดังนั้นประเพณีสารทเดือนสิบจึงเป็นปะเพณีที่ได้แสดงถึงอัตลักษณ์เฉพาะของชาวนครศรีธรรมราชทั้งในด้านศรัทธา พิธีกรรม วิถีชีวิต รวมถึงรูปแบบความเชื่อของผู้คนท้องถิ่นอย่างชัดเจน ชาวนครศรีธรรมราชจึงพร้อมใจในการมีส่วนร่วมและช่วยกันสืบสานประเพณีนี้อย่างเต็มที่ ทำให้เทศกาลนี้จึงมีความใหญ่โตและมีมหรสพมากมายให้ผู้คนในยุคที่ไม่มีเทคโนโลยีและยุคโลกาภิวัตน์ได้เข้ามาร่วมสนุกกัน ซึ่งเป็นเทศกาลสำคัญที่เสริมสร้างเศรษฐกิจให้แก่ชาวจังหวัดนครศรีธรรมราชได้ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
เกษม บุญศรี. (2512). ประเพณีทำบุญเนื่องในพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: กรมสารบรรณทหารเรือ.
จุฑาทิพย์ ไกรนรา. (2564). ความเชื่อและพิธีกรรมในประเพณีสารทเดือนสิบ ตำบลปริก อำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช. รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครบรอบ 15 ปี มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์. นนทบุรี:มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์.
ดิเรก พรตตะเสน. (2519). ประเพณีบุญสารทเดือนสิบของจังหวัดนครศรีธรรมราช. วิชชา: ฉบับชีวิตปักษ์ใต้, 2(1), 27.
บุญเสริม แก้วพรหม (บรรณาธิการ). (2542). วารสารเดือนสิบ’42 ที่ระลึกในการจัดงานประเพณีเทศกาลเดือนสิบ ประจำปี 2542 จังหวัดนครศรีธรรมราช. กรุงเทพฯ: นาคร.
ประทุม ชุ่มเพ็งพันธ์. (2548). ศิลปวัฒนธรรมภาคใต้. กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาส์น.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2551). พจนานุกรมฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระรามาธิบดีศรีสินทรมหาจุฬาลงกรณ์จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จ. (2463). พระราชพิธี 12 เดือน. กรุงเทพฯ: ไทย.
พระอนุพงษ์ ธนปาโล. (2561). ทัศนะเรื่องคุณค่าทางสังคมในประเพณีสารทเดือนสิบ. วารสารวิจัยธรรมศึกษา, 1(2), 1-4. https://so07.tci-thaijo.org/index.php/dsr/article/view/423/335
พัชรินทร์ ลั้งแท้กุล. (2565). ประเพณีสารทเดือนสิบเมืองนครศรีธรรมราช. เข้าถึงได้จาก https://www.finearts.go.th/storage/contents/2022/11/detail_file/j7tclqwnd2AZQJzoESCs76F9nVpfp1yUSkkbQSK2.pdf
มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย. (2537). พระไตรปิฎก ฉบับมหามกุฏฯ (ภาษาไทย) เล่มที่ 39. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
วิญญูชน เฮ่าตระกูล. (2559). ศึกษาความเชื่อเรื่องเปรตในประเพณีสารทเดือนสิบ: กรณีศึกษาประชากร ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช. (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สืบพงษ์ ธรรมชาติ. (2544). สารนครศรีธรรมราช ฉบับพิเศษ เดือนสิบ. นครศรีธรรมราช: สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนครศรีธรรมราช.
สุดาวรรณ์ มีบัว. (2560). ประเพณีบุญสารทเดือนสิบเมืองนคร. วารสารนาคบุตรปริทรรศน์, 9(2), 220-229.
สุมาลัย กาลวิบูลย์. (2557). การศึกษาเปรียบเทียบประเพณีสารทเดือนสิบกับแนวคิดเรื่องกรรมและการอุทิศส่วนกุศลในพุทธศาสนานิกายเถรวาท. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 3(2), 93-128.
องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครศรีธรรมราช. (2537). เอกสารเดือนสิบประจำปี 2537 ที่ระลึกในการจัดเทศกาลเดือนสิบของจังหวัดนครศรีธรรมราช. สุราษฎร์ธานี: อุดมลาภ.