แนวทางพัฒนาภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามหาสารคาม เขต 3
คำสำคัญ:
แนวทางพัฒนา;, ภาวะผู้นำดิจิทัลบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษา และ 2) เสนอแนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษา ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน โดยกลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณ ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษาและครู จำนวน 370 คน ได้จากการสุ่มแบบแบ่งชั้นภูมิ เครื่องมือวิจัยคือแบบสอบถามมาตรประมาณค่า 5 ระดับ ซึ่งมีค่าความตรงเชิงเนื้อหา 0.67-1.00 และค่าความเชื่อมั่น 0.68 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และร้อยละ ส่วนกลุ่มเชิงคุณภาพ ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษาจำนวน 3 คน เลือกแบบเจาะจง ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1. สภาพภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษาโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (x̄ = 4.56, S.D. = 0.67) โดยองค์ประกอบที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด 5 ลำดับ ได้แก่ การมีวิสัยทัศน์ทางดิจิทัล (x̄ = 4.59, S.D. = 0.65) จริยธรรมทางดิจิทัล (x̄ = 4.57, S.D. = 0.64) การพัฒนาสู่ความเป็นมืออาชีพ (x̄ = 4.56, S.D. = 0.70) วิถีการเรียนรู้เชิงดิจิทัล (x̄ = 4.55, S.D. = 0.65) และสมรรถนะทางเทคโนโลยี (x̄ = 4.52, S.D. = 0.70) 2. แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษาประกอบด้วย 5 ด้านหลัก ได้แก่ (1) การมีวิสัยทัศน์ทางดิจิทัล (2) การพัฒนาสู่ความเป็นมืออาชีพ (3) วิถีการเรียนรู้เชิงดิจิทัล (4) จริยธรรมทางดิจิทัล และ (5) สมรรถนะทางเทคโนโลยี รวมทั้งสิ้น 17 แนวทางย่อย เช่น การส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีในโรงเรียน การกำหนดเป้าหมายด้านดิจิทัล การสร้างสิ่งแวดล้อมแห่งการเรียนรู้ การคำนึงถึงจริยธรรมในการใช้สื่อ และการสร้างเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยเน้นบทบาทของผู้บริหารในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัลอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนเอกสารอ้างอิง
ดาวรุวรรณ ถวิลการ. (2564). ภาวะผู้นำดิจิทัล. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ถวิล อรัญเวศ. (2560). ผู้บริหารกับการครองตน ครองคน และครองงาน สุดยอดนักบริหาร. นครราชสีมา: สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครราชสีมา เขต 4.
ทินกร บัวชู และทิพภาพร บัวชู. (2562). ภาวะผู้นำดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษา. วารสารครุศาสตร์สาร, 13(2), 294-285.
บุญชม ศรีสะอาด. (2554). การวิจัยเบื้องต้น. กรุงเทพฯ: สรีวิยาสาสน์.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์. (2553). ผู้นำเชิงสร้างสรรค์และผลิตภาพ: กระบวนทัศน์ใหม่และผู้นำใหม่ทางการศึกษา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ล้วน สายยศ และอังคณา สายยศ. (2539). เทคนิคการวัดผลการเรียนรู้. กรุงเทพฯ: สุวีริยสาล์.
วาสนา พลชาย และละดา ดอนหงษา. (2563). ภาวะผู้นำทางดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษาตามทัศนะของข้าราชการครู สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาหนองบัวลำภู เขต 1. อุดรธานี: วิทยาลัยพิชญบัณฑิต.
วิโรจน์ สารรัตนะ. (2555). แนวคิด ทฤษฎี และประเด็นเพื่อการบริหารทางการศึกษา. (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพฯ: ทิพยวิสุทธิ์.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.
สุกัญญา แช่มช้อย. (2561). การบริหารสถานศึกษาในยุคดิจิทัล. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุวรรณา เทพประสิทธิ์. (2555). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำแบบวิถีทางเป้าหมายของผู้บริหารกับประสิทธิผลของโรงเรียน. (วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.
อัจฉรา จงดี. (2560). การศึกษาการมีส่วนร่วมในการบริหารสถานศึกษาของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ในจังหวัดจันทบุรีระยองและตราด. (วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต). จันทบุรี: มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี.
American Library Association. (2012). Digital literacy, libraries, and public policy. Retrieved from https://www.districtdispatch.org/wp-content/uploads/2013/01/2012_OITP_digilitreport_1_22_13.pdf
Bradon, C. D. (2008). Leadership and adoption of instructional technology in schools. (Unpublished doctoral dissertation). Nova Southeastern University.
Cronbach, L. J. (1970). Essentials of psychological testing. (3rd ed.). New York: Harper & Row.
Greenberg-Walt, C. L., & Robertson, A. G. (2001). The future of leadership. Jossey-Bass.
Martin, A. & Gtudziecki, E. (2006). DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development. ITALICS: Innovations in Teaching & Learning in Information & Computer Sciences, 5(4), 246-264.
Mohan Rao, T., Xi, Y., & Sandhu, K. (2020). Leadership to advance innovation for digital healthcare transformation. Retrieved from https://www.igiglobal.com/chapter/leadership-to-advance-innovation-for-digital-healthcaretransformation/246928
Polly, D. (2010). Preparing teachers to integrate technology effectively: The case of higher-order thinking skills (HOTS). In S. D’Agustino (Ed.), Adaptation, resistance and access to instructional technologies: Assessing future trends in education (pp. 395-409). IGI Global.