การพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชนด้วยปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในพื้นที่อำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการดำเนินงานของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในอำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น 2) ศึกษาการพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชนตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และ 3) เสนอแนวทางการพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชนบนพื้นฐานของหลักเศรษฐกิจพอเพียง การวิจัยใช้ระเบียบวิธีเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 22 คน และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาเชิงเนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1. การดำเนินงานของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน สามารถจำแนกได้เป็น 4 รูปแบบ ได้แก่ (1) รูปแบบมีส่วนร่วมแท้จริง (2) รูปแบบกึ่งครอบครัว (3) รูปแบบที่เกิดจากโครงการของรัฐ และ (4) รูปแบบที่ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอก การดำเนินงานครอบคลุมด้านการผลิต การจำหน่าย และการบริหารจัดการ โดยพบว่าวิสาหกิจที่เข้มแข็งสามารถพัฒนามาตรฐานผลิตภัณฑ์ สร้างงาน และสร้างความมั่นคงด้านอาหารให้กับชุมชน แต่ส่วนใหญ่ยังเผชิญปัญหาด้านการบริหารจัดการ ความรู้ และความต่อเนื่องของกิจกรรม
2. การพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชนตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เน้นหลัก “3 ห่วง 2 เงื่อนไข” ได้แก่ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน พร้อมเงื่อนไขความรู้และคุณธรรม พบว่ากลุ่มที่เข้มแข็งมีการนำหลักการดังกล่าวไปใช้ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมและการดำเนินงานอย่างเหมาะสมกับศักยภาพชุมชน อย่างไรก็ตาม หลายกลุ่มยังมีความเข้าใจไม่ลึกซึ้ง ทำให้การประยุกต์ใช้หลักปรัชญาไม่ต่อเนื่อง
3. แนวทางการพัฒนา ประกอบด้วย 3 ระยะ ได้แก่ 1) ระยะก่อตั้ง มุ่งเน้นการคัดเลือกคณะกรรมการที่มีคุณภาพและการใช้ทรัพยากรภายในชุมชนอย่างคุ้มค่า 2) ระยะเติบโต เน้นการบริหารจัดการด้านคน งาน ทุน ชุมชน และการพัฒนาตนเอง และ 3) ระยะยั่งยืน มุ่งสร้างเครือข่าย พัฒนาวัฒนธรรมการเรียนรู้ และบริหารงานตามหลักธรรมาภิบาลควบคู่กับความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม