พระวินัยกับการอนุรักษ์ป่าไม้

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอแนวคิดเรื่อง พระวินัยกับการอนุรักษ์ป่าไม้ โดยชี้ให้เห็นว่าธรรมชาติประกอบด้วยองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิตที่มีความสัมพันธ์และเกื้อกูลกัน ทั้งในมิติทางกายภาพ เช่น ดิน น้ำ อากาศ และแสงแดด รวมถึงมิติทางเคมี เช่น แร่ธาตุและสารอาหาร ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของระบบนิเวศ ตามแนวพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงให้ความสำคัญต่อป่าไม้ในฐานะเป็นที่อยู่อาศัยและเป็นสัปปายะของภิกษุสงฆ์ ได้แก่ ป่าไม้ แม่น้ำลำธาร ถ้ำ ซอกเขา และเรือนว่าง
การศึกษาพบว่า หลักการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติที่ปรากฏในพระวินัยสามาร5จำแนกได้เป็น 2 ลักษณะ คือ (1) หลักอนุญาต และ (2) หลักข้อห้าม โดยเฉพาะหลัก นิสสัย 4 ที่กำหนดกรอบการดำรงชีวิตของภิกษุเพื่อป้องกันมิให้ก่อความเสียหายต่อป่าไม้และสิ่งแวดล้อม เช่น การห้ามบ้วนน้ำลายหรือขับถ่ายลงในแหล่งน้ำ การทำลายพื้นดิน และการพรากภูตคาม นอกจากนี้ พระวินัยยังสนับสนุนการพัฒนาตนและสังคมผ่านหลักธรรมสำคัญ ได้แก่ หลักภาวนา 4 และหลักสัปปายะ ซึ่งช่วยหล่อหลอมจิตสำนึกด้านจริยธรรมสิ่งแวดล้อมบทความนี้ชี้ให้เห็นบทบาทของพระสงฆ์ในฐานะผู้นำทางจริยธรรมในการอนุรักษ์และฟื้นฟูระบบนิเวศทั้งบนบก ในน้ำ และในอากาศ เพื่อความสมบูรณ์และความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติในระยะยาว