การนำเสนอภาพแทนความเป็นไทยในรายการเสน่ห์ห้องเครื่อง

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่มุ่งค้นหาการนำเสนอภาพแทนความเป็นไทยในรายการเสน่ห์ห้องเครื่อง ผู้วิจัยประยุกต์ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาตามแนวคิดการนำเสนอภาพแทน ผ่านวิธีการนำเสนอของรายการเสน่ห์ห้องเครื่อง ได้แก่ การดำเนินรายการ ฉาก ตัวละคร และสาระโดยสังเขปของรายการเสน่ห์ห้องเครื่อง โดยคัดเลือกกลุ่มข้อมูลแบบเจาะจง คือ เลือกรายการเสน่ห์ห้องเครื่องที่เผยแพร่ตั้งแต่ตอนแรกจนถึงตอนล่าสุดรวมจำนวน 23 ตอน พบผลการศึกษา ดังนี้

          รายการเสน่ห์ห้องเครื่องเป็นรายการอาหารที่มีการดำเนินรายการ 3 ช่วง คือ ช่วงนำเสนอสถานการณ์ของตอน ช่วงสาธิตวิธีการทำอาหาร และช่วงสรุปย้ำสิ่งที่รายการนำเสนอ โดยมีตัวละครหลัก คือ ย่ากอล์ฟและหลานเต และตัวละครประกอบ เช่น นมย้อยและแขกรับเชิญ เป็นผู้สาธิตการทำอาหารไทยเมนูต่าง ๆ พร้อมสอดแทรกเนื้อหาเกี่ยวกับเอกลักษณ์ความเป็นไทย 9 ด้าน ได้แก่ ด้านอาหาร ด้านสถาบันศาสนา ด้านสถาบันพระมหากษัตริย์ ด้านภาษาและวรรณกรรม ด้านศิลปกรรม ด้านสมุนไพร ด้านการละเล่นพื้นบ้าน ด้านประเพณี และด้านลักษณะนิสัย วิถีชีวิต และค่านิยมแบบไทย ผ่านฉากที่เกี่ยวข้องกับที่อยู่อาศัยแบบไทย เช่น บ้านเรือนไทย ศาลาท่าน้ำ พื้นที่ครัวไทย เป็นต้น และนำเสนอภาพแทนความเป็นไทย 4 ลักษณะ ได้แก่ ความเป็นไทยมีความหลากหลาย ความเป็นไทยมีความเป็นมาที่ยาวนาน ความเป็นไทยมีความเป็นระดับชั้นทางสังคม และความเป็นไทยมีความพิถีพิถัน การนำเสนอภาพแทนดังกล่าวแฝงความหมายและมีผลในทางคุณค่าเกี่ยวโยงกับความรู้สึกนึกคิดของคนไทย โดยรายการได้นำองค์ประกอบบางส่วนของทุนทางวัฒนธรรมที่มีอยู่ในสังคมมาสร้างความเป็นไทย ผ่านแง่มุมทางประวัติศาสตร์ ความเชื่อ วิถีชีวิต หรือวิทยาศาสตร์ จนทำให้สิ่งเหล่านั้นกลายเป็น “ภาพแทนความเป็นไทย” ที่มีคุณค่าและควรอนุรักษ์