การพัฒนาสำนึกสากลด้วยการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย

ณัฐศักดิ์ โลมาศ; เกศินี   ครุณาสวัสดิ์

ผู้แต่ง

ณัฐศักดิ์ โลมาศ นิสิตปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการทางการศึกษาและการจัดการเรียนรู้ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
เกศินี ครุณาสวัสดิ์ อาจารย์ ภาควิชาหลักสูตรและการสอน คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

คำสำคัญ:

สำนึกสากล, การจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐาน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้ และศึกษาประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานที่มีต่อสำนึกสากลสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย การวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1. การพัฒนาการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐาน ขั้นตอนที่ 1.1 การศึกษาความหมายและลักษณะสำนึกสากล โดยใช้การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ ขั้นตอนที่ 1.2 การออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานเพื่อพัฒนาสำนึกสากลสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย และขั้นตอนที่ 2 การศึกษาประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานที่มีต่อสำนึกสากลสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ที่กำลังศึกษาอยู่ในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 25 คน ได้มาด้วยวิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง หน่วยการจัดการเรียนรู้ แบบวัดสำนึกสากล การวิเคราะห์ข้อมูลและสถิติ ได้แก่ การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบวัดซ้ำ (One Way Repeated Measurement ANOVA) ผลการวิจัยพบว่า 1. ผลการพัฒนาการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานที่มีต่อสำนึกสากลสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย มีรายละเอียด ดังนี้ 1.1 สำนึกสากล หมายถึง การที่บุคคลรู้คิดเหตุผลโดยสามารถกำกับการกระทำของตนเองว่าเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับสังคมโลกด้วยความรับผิดชอบต่อผลการกระทำในฐานะสมาชิกคนหนึ่งที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและความยั่งยืน ซึ่งมีลักษณะสำนึกสากล จำนวน 3 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านยอมรับความแตกต่างทางวัฒนธรรม 2) ด้านใส่ใจต่อประเด็นโลก และ 3) ด้านพึ่งพากันในฐานะพลเมืองโลก 1.2 การจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานเพื่อพัฒนาสำนึกสากลสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย ประกอบด้วย 5 ขั้น ดังนี้ 1) การสังเกตและเลือกปรากฏการณ์ 2) การตั้งคำถามหรือกำหนดปัญหา 3) การสำรวจเพื่อหาคำตอบ 4) การตรวจสอบความเข้าใจ และ 5) การสะท้อนคิดและจัดระบบคุณค่า 2. ประสิทธิผลของการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดปรากฏการณ์เป็นฐานสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย พบว่า นักเรียนมีพัฒนาการสำนึกสากลเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05

เอกสารอ้างอิง

ชไมพร ไกยสิทธิ์. (2566). การจัดการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับกระแสโลกาภิวัฒน์ เพื่อพัฒนาเยาวชนสู่ความเป็นพลเมืองโลก. วารสารสถาบันวิจัยพิมลธรรม, 10(1), 185-195.

นาตยา ปิลันธนานนท์. (2564). สังคมศึกษา: ยุคมาตรฐานกำกับ. โรจนพริ้นท์ติ้ง.

ประยูร บุญใช้. (2567). การพัฒนาหลักสูตรเสริมฐานสมรรถนะตามแนวคิดการเรียนรู้โดยใช้ปรากฏการณ์เป็นฐานและการรับใช้สังคมเพื่อเสริมสร้างสมรรถนะการอยู่ในสังคมโลกที่มีความเป็นสากลของนักศึกษาครู. วารสารบัณฑิตวิจัย, 15(1), 109-130.

พงศธร มหาวิจิตร. (2562). การประยุกต์ใช้แนวคิดการเรียนรู้โดยใช้ปรากฏการณ์เป็นฐานร่วมกับการเรียนแบบเชิงรุก ในรายวิชาการประถมศึกษา เพื่อเสริมสร้างทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 42(2), 73-90.

วรรณวลี เจนเจนประเสริฐ และเนาวนิตย์ สงคราม. (2566). การพัฒนารูปแบบการเรียนรู้โดยใช้ปรากฏการณ์เป็นฐานร่วมกับบอร์ดเกมเพื่อส่งเสริมจิตสํานึกในการจัดการขยะเป็นศูนย์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น. วารสารการวัดผลการศึกษา, 40(107), 118-200.

สกุลทิพย์ พรหมรังกา และอัจฉรา ศรีพันธ์. (2568). การศึกษาแนวทางการจัดการเรียนรู้โดยใช้ปรากฏการณ์เป็นฐาน เพื่อพัฒนาความฉลาดทางสังคมของพลเมืองโลกของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย. วารสาร มจร ปรัชญาปริทรรศน์, 8(1), 206-218.

สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. (2565). พลเมืองโลกศึกษา: หัวเรื่อง และวัตถุประสงค์การเรียนรู้. ศูนย์สื่อและสิ่งพิมพ์แก้วเจ้าจอม มหาวิทยาลัยราชภัฎสวนสุนันทา.

สุกัญญา เกาะวิวัฒนากุล. (2562). โครงการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง การพัฒนาจิตสานึกสากลของผู้เรียนภาษาอังกฤษเป็นภาษาต่างประเทศในรายวิชาวรรณคดีระดับมหาวิทยาลัยในประเทศไทย. มหาวิทยาลัยพะเยา.

อรพรรณ บุตรกตัญญู. (2561). การเรียนรู้โดยใช้ปรากฏการณ์เป็นฐานเพื่อการสร้างมุมมองแบบองค์รวมและการเข้าถึงโลกแห่งความจริงของผู้เรียน. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 4(62), 348-365.

Hett, E. J. (1993). The development of an instrument to measure global-mindedness. University of San Diego.

Hunter, R. (2004). Madeline Hunter's mastery teaching: Increasing instructional effectiveness in elementary and secondary schools. Corwin Press.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2018). Global competency for an inclusive world. https://www.oecd.org/education/Global-competency-for-an-inclusive-world.pdf

Reimer, S. (2003). Evangelicals and the continental divide: The conservative Protestant subculture in Canada and the United States (Vol. 26). McGill-Queen's Press-MQUP.

Silander, P. (2015). Phenomenon Based Learning. http://www.phenomenaleducation.info/phenomenon-based-learning.html

World Wise Global School. (n.d.). What is Global Citizenship Education?. https://www.worldwiseschools.ie/global-citizenship-education/

Zhukov, T. (2015). Phenomenon-based Learning: What is PBL? . https://www.noodle.com/articles/phenomenon-based-learning-what-is-pbl