พลวัตสถาบันพระมหากษัตริย์ เชิงเครือข่าย: ข้อสังเกตว่าด้วยความเปลี่ยนแปลงของเครือข่ายชนชั้นนำไทย พ.ศ. 2495 - 2535

บทคัดย่อ

แม้ว่าแนวคิดเรื่อง สถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่าย จะมีปรากฏอยู่ในงานวิชาการทั้งทางด้านรัฐศาสตร์ ประวัติศาสตร์การเมืองไทย ประวัติศาสตร์ร่วมสมัยในช่วงระยะเวลากว่าทศวรรษแล้วก็ตาม หากแต่โดยมากแนวคิดนี้ยังคงถูกใช้เป็นเพียงกรอบหลวม ๆ ในการวิเคราะห์ อีกทั้งยังไม่มีการศึกษาอย่างเฉพาะเจาะจงไปที่ตัวสถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายแต่อย่างใด บทความนี้เป็นการตั้งข้อสังเกตทดลองสร้างคำอธิบายเพื่อวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งที่เรียกว่า สถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายกับ เครือข่ายชนชั้นนำไทย ข้อค้นพบจากการศึกษา คือ การก่อรูปและพลวัตของสถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายเป็นสิ่งที่สัมพันธ์กับ “พระราชอำนาจนำ” ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชในแต่ละช่วงเวลา ขณะที่กลุ่มก้อนตัวแสดงในสถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายซึ่งล้วนเป็นสมาชิกของกลุ่มชนชั้นนำไทยนั้นมักมีลักษณะความสัมพันธ์แบบ “อิสระเชิงสัมพัทธ์” สิ่งนี้มีผลต่อการเลื่อนไหลเข้าออกการขยายตัวหรือการเรียวลงของสถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายอยู่เป็นระยะ ๆ ขึ้นอยู่กับช่วงจังหวะแห่งพระราชอำนาจนำ นอกจากนี้ ในฐานะที่สถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่ายถือเป็นส่วนหนึ่งในโครงสร้างเครือข่ายชนชั้นนำไทย “ฉันทามติชนชั้นนำไทย” จึงเป็นสิ่งสำคัญโดยสิ่งนี้มีผลต่อการกำหนดช่วงจังหวะเวลาแห่งพระราชอำนาจนำด้วย ทั้งหมดนี้กระบวนการก่อรูปและพลวัตสถาบันพระมหากษัตริย์เชิงเครือข่าย ยังเป็นข้ออธิบายที่สอดรับกับการทำความเข้าใจความเปลี่ยนแปลงของเครือข่ายชนชั้นนำไทยได้อย่างเป็นมหภาคองค์รวม