การพัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนสำหรับครอบครัวเพื่อเสริมสร้างทักษะการรู้เท่าทันสื่อ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1)เพื่อศึกษาสภาพระดับทักษะการรู้เท่าทันสื่อ (สภาพทักษะที่เป็นจริง)และระดับความต้องการหรือความคาดหวังในการพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อ (สภาพที่ควรจะเป็น)ของครอบครัว2)เพื่อประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาการรู้เท่าทันสื่อของครอบครัว โดยใช้วิธีการวิจัยในการประเมินความต้องการจำเป็น (Needs Assessment Research) 3) พัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนสำหรับครอบครัวเพื่อเสริมสร้างทักษะการรู้เท่าทันสื่อกลุ่มตัวอย่างได้แก่ กลุ่มครอบครัวที่ประกอบไปด้วยผู้ปกครองที่มีบุตรหลานอายุระหว่าง 9-12 ปี และเด็กที่มีอายุระหว่าง 9-12 ปี ที่อาศัยอยู่ในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 400 ครอบครัว ซึ่งได้มาจากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน ( Multi-Stage Sampling) สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การหาค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย (x̅) ค่าเบี่ยงเบนมาตราฐาน (S.D.) และการหาค่าความต้องการจำเป็นโดยใช้วิธี Priority Needs Index แบบปรับปรุง (PNI_modified)

            ผลการวิจัย พบว่า

1.ระดับการรู้เท่าทันสื่อที่มีอยู่ในปัจจุบันส่วนใหญ่อยู่ในระดับมาก ( x̅= 3.81, S.D. = 0.765)และมีความต้องการหรือความคาดหวังในการพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ( x̅= 4.31, S.D. = 0.575)

2.เมื่อจัดลำดับความต้องการจำเป็น พบว่า ครอบครัวมีความต้องการจำเป็นในการพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อในการเข้าถึงสื่อ การวิเคราะห์สื่อ การประเมินค่าสื่อ และการใช้สื่ออย่างสร้างสรรค์ ในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกัน โดยมีความต้องการจำเป็นการพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อในการวิเคราะห์สื่อมากที่สุด มีค่า PNI_modified= 0.15 รองลงมา คือ การเข้าถึงสื่อ และการใช้สื่ออย่างสร้างสรรค์ ในสัดส่วนที่เท่ากัน มีค่า PNI_modified= 0.14 และการประเมินค่าสื่อ มีค่า PNI_modified = 0.09

3. โปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนสำหรับครอบครัวเพื่อเสริมสร้างทักษะการรู้เท่าทันสื่อ ได้พัฒนาตามแนวคิดการพัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนของ Boone(1985) ได้แก่ 1) การวางแผน2) การออกแบบโปรแกรมและการนำไปปฏิบัติ 3)การตรวจสอบและการประเมินผล การกำหนดการเรียนการสอน ประกอบด้วย 12 แผนการเรียนรู้ โดยใช้กระบวนการเรียนรู้ตามแนวคิดการเรียนรู้แบบร่วมกัน (Collaborative Learning) ซึ่งประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) นำเสนอสถานการณ์ปัญหา 2) ร่วมกันสร้างกลุ่ม 3) ร่วมกันวางแผนและแสวงหาคำตอบ 4) นำเสนอข้อค้นพบของกลุ่ม 5) ประเมินผลงานและสรุปแนวคิดที่ได้จากข้อค้นพบ และ องค์ประกอบของโปรแกรม ประกอบด้วย หลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ เนื้อหาสาระ ผู้เรียนผู้สอน วิธีการเรียนรู้ กระบวนการจัดกิจกรรม กิจกรรมการเรียนรู้ สื่อการเรียนรู้ การวัดและการประเมินผล