การประเมินความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าว: จุดเริ่มต้นของคุณภาพข่าว

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ศึกษาเกี่ยวกับแนวทางการประเมินความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าว โดยเน้นสถานการณ์การรายงานข่าวความขัดแย้งทางการเมือง ที่มีการปิดกรุงเทพมหานครระหว่างกลางเดือนมกราคมถึงสิ้นเดือนกุมภาพันธ์ 2557 การศึกษานี้ได้สำรวจเบื้องต้นโดยการทบทวนวรรณกรรมที่เกียวข้อง และสัมภาษณ์ผู้สื่อข่าวการเมืองที่มีประสบการณ์ข่าวไม่น้อยกว่า 5 ปี และได้ลงพื้นที่รายงานข่าวการชุมนุม ปิดกรุงเทพฯจำนวน 6 คนโดยแบ่งเป็น สื่อโทรทัศน์ 2 คน สี่อวิทยุกระจายเสียง 2 คน และสื่อหนังสือพิมพ์ 2คน ผลการศึกษาพบว่า ความน่าเชื่อถือเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดในการเลือกแหล่งข่าว และผู้สื่อข่าวเชื่อถือข้อมูลจากการสังเกตการณ์มากที่สุด รองลงมาคือข้อมูลจากแหล่งข่าวเอกสาร และแหล่งข่าวบุคคล ตามลำดับโดย 4 มิติที่ผู้สื่อข่าวใช้ประเมินความน่าเชื่อถือของเแหล่งข่าว คือ 1.ความน่าไว้วางใจ 2.ลักษณะภายนอก 3.แรงจูงใจในการให้ข่าว 4. สถานภาพหรือตำแหน่งของแหล่งข่าว โดยแนวทางการประเมินความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าวประเภทต่าง ๆ คือ 1. แหล่งข่าวบุคคล ผู้สื่อข่าวประเมินจากการที่เเหล่งข่าวทราบ เกี่ยวกับประเด็นข่าวมากน้อยเพียงใด มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวข้องโดยตรงหรือไม่ ความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าวในอดีตเป็นอย่างไร แหล่งข่าวมีอคติหรือผลประโยชน์ทับซ้อนเกี่ยวกับสิ่งที่ให้สัมภาษณ์หรือไม่ 2. แหล่งข่าวเอกสารหรือหลักฐาน     ผู้สื่อข่าวประเมินจากความเกี่ยวข้องและที่มาของเอกสารหรือ หลักฐาน ที่สำคัญคือ ต้องเป็นเอกสารหรือหลักฐานปฐมภูมิ 3. แหล่งข่าวสื่อสังคมออนไลน์ ผู้สื่อข่าวตรวจสอบโดยตั้งคำถามไปยังผู้ติดตามที่อยู่ในเครือข่ายให้ช่วยตรวจสอบข้อมูล หรือที่เรียกว่า "Crowdsourcing" และตรวจสอบข้อมูลข้ามสื่อออนไลน์ต่าง ๆ (Cross-Referencing Social Media sources) การศึกษายังพบว่า ผู้สื่อข่าวแต่ละคนใช้สัญชาตญาณซึ้งเกิดจากประสบการณ์ข่าวในการประเมินความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าวแตกต่างกัน การประเมินความน่าเชื่อถือของแหล่งข่าวไม่สามารถกระทำได้ภายในเวลารวดเร็ว โดยเฉพาะแหล่งข่าวที่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง ในเบื้องต้นผู้สื่อข่าวจึง คำนึงถึงความเหมาะสมของภาษาที่ใช้ในการรายงานข่าว เพื่อไม่ให้ตกเป็นเครื่องมือทางการเมืองของแหล่งข่าว