ที่มาและหน้าที่ของเรื่องเล่าในบทธรรมเทศนาของพระไพศาล วิสาโล

บทคัดย่อ

        บทความเรื่อง ที่มาและหน้าที่ของเรื่องเล่าในบทธรรมเทศนาของพระไพศาล วิศาโล เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “เรื่องเล่าในบทธรรมเทศนาของพระไพศาล วิสาโล” ผลการวิจัยพบว่าเรื่องที่พระไพศาล
วิสาโลนำมาเล่าประกอบบทธรรมเทศนามีเป็น 6 ประเภท ได้แก่ ก) เรื่องของบุคคลทั่วไปที่ไม่ระบุตัวตน    ข) พุทธประวัติ ประวัติพุทธสาวกและประวัติพระภิกษุในปัจจุบัน ค) เรื่องของลูกศิษย์ หรือบุคคลที่มีชื่อเสียงในสังคม ง) เรื่องสมมติ เช่น นิทานทั่วไปและนิทานในลัทธิเซ็น จ) เรื่องราวทางประวัติศาสตร์        ฉ) เรื่องของคนที่พระไพศาล วิสาโลรู้จักหรือญาติโยมที่ท่านคุ้นเคย

          นอกจากนี้ เรื่องเล่าแต่ละประเภทยังถูกนำมาใช้ในหน้าที่แตกต่างกัน ได้แก่ 1) การนำมาเป็นส่วนนำเข้าสู่หลักธรรม หมายถึง เรื่องเล่าถูกเล่าก่อนการเทศน์ จากนั้นท่านจะเชื่อมโยงหลักธรรมด้วย         การนำหลักธรรมมาคลี่คลายปัญหาของเรื่องราว 2) การใช้เป็นเรื่องเล่าหลัก หมายถึง การใช้เรื่องเล่าเป็นส่วนนำความรู้ความเข้าใจเนื้อหาธรรมเทศนาด้วยการนำมาเล่า เรื่องที่ถูกนำมาเล่าจะเป็นเรื่องที่มีความสำคัญ เช่น บุคคลที่เป็นตัวละครในเรื่องเป็นผู้มีชื่อเสียง ซึ่งเรื่องนั้นจะปรากฏเพียงเรื่องเดียวต่อเนื้อหาธรรมะตอนนั้น และ 3) การใช้เป็นเรื่องแทรก หมายถึง การนำเรื่องขนาดสั้นหรือเป็นเพียงตัวอย่างของบทเทศน์สอดแทรกในเนื้อหาบทธรรมเทศนา ได้แก่ เรื่องของคนทั่วไปที่ไม่มีชื่อเสียง หรือเป็นเรื่องขนาดสั้นหลายๆเรื่องที่นำมาเล่าต่อกัน ซึ่งต่างจากเรื่องเล่าที่ทำหน้าที่เป็นตัวอย่างประกอบการเทศน์ซึ่งเน้นความสำคัญของเรื่องที่นำมาเล่ามากกว่า