รูปแบบการสร้างคุณค่าร่วมเพื่อการจัดการประมงชายฝั่ง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาบริบทการประมงชายฝั่ง 2. เพื่อพัฒนารูปแบบการสร้างคุณค่าร่วมเพื่อการจัดการประมงชายฝั่ง และ 3. เพื่อประเมินประสิทธิผลการใช้รูปแบบการสร้างคุณค่าร่วมเพื่อการจัดการประมงชายฝั่ง เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน โดยใช้วิธีวิจัยและพัฒนา (R & D) กลุ่มตัวอย่าง คือผู้เชี่ยวชาญ 7 คน นักวิชาการ 5 คน กรรมการชุมชน 90 คน รวมทั้งสิ้น 102 คน จากการเลือกแบบเจาะจง เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสนทนากลุ่ม การสอบถาม การเก็บตัวอย่างน้ำมาวิเคราะห์คุณภาพน้ำ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าระดับความสอดคล้อง (IOC) และวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis)

ผลการวิจัยพบว่า

1. บริบทการประมงชายฝั่ง พบว่าการประมงชายฝั่งเป็นอาชีพและวิถีชีวิตของประชาชนในพื้นที่จะต้องดำเนินงานอย่างเหมาะสมและมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายเพื่อให้อาชีพประมงชายฝั่งมีความยั่งยืน และมีการอนุรักษ์ฟื้นฟูทรัพยากรสัตว์น้ำให้มีความอุดมสมบูรณ์
ในเวลาเดียวกัน ลักษณะทางกายภาพของอ่าวปากพนัง พบว่า พื้นอ่าวมีลักษณะตื้นเขินมากขึ้น ทรัพยากรสัตว์น้ำลดลง ระบบนิเวศของอ่าวเปลี่ยนแปลงทำให้เกิดผลกระทบต่อการประมงชายฝั่ง มีดินตะกอนในอ่าวปากพนังเพิ่มขึ้น สภาพเศรษฐกิจครัวเรือนของชาวประมงชายฝั่งมีรายได้น้อย ซึ่งเป็นผลจากการที่ไม่มีการอนุรักษ์และพัฒนาการประมงชายฝั่งอย่างยั่งยืน กิจกรรมประมงชายฝั่งให้มีรายได้มากขึ้น แต่ชาวประมงชายฝั่งมีปัญหาเกี่ยวกับกรรมสิทธิ์ที่ดินในการตั้งถิ่นฐานทำให้ขาดความรักในท้องถิ่นตน มีผลต่อการสนับสนุนเงินทุนจากภาครัฐในการประกอบอาชีพ

2. ผลการพัฒนารูปแบบการสร้างคุณค่าร่วมเพื่อการจัดการประมงชายฝั่ง พบว่า รูปแบบประกอบด้วยขั้นตอน กิจกรรมและการประเมินผล 4 ด้าน คือ ด้านการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรเกี่ยวกับประมงชายฝั่ง ด้านการมีส่วนร่วมของบุคลากรภาครัฐและประชาชน ด้านการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมในการประกอบอาชีพประมงชายฝั่ง และด้านการแปรรูปผลิตภัณฑ์สัตว์น้ำและการตลาด

3.ผลการประเมินประสิทธิผลจากการใช้รูปแบบ พบว่า มีการวางแผนอนุรักษ์และฟื้นฟูมีทรัพยากรสัตว์น้ำเพิ่มขึ้น ผู้บริหารท้องถิ่นมีความตระหนักในการร่วมมือกับชุมชน ชาวประมงชายฝั่งมีความสามัคคีในการร่วมกันจัดกิจกรรมอนุรักษ์ทรัพยากร มีแผนพัฒนาอาชีพประมงชายฝั่งให้เกิดความยั่งยืนเพื่อนำไปสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของชาวประมงชายฝั่ง