แนวคิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมสะท้อนมุมมองผ่านนิทานชาดก

บทคัดย่อ

บทความวิชาการเรื่องแนวคิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมสะท้อนมุมมองผ่านนิทานชาดก มีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการนำเสนอมุมมองการให้ความสำคัญและแนวคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎก ซึ่งนอกจากแนวคิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมที่ปรากฏในสิกขาบทของพระภิกษุอยู่หลายสิกขาบทในพระวินัยปิฎก เช่น ห้ามพระภิกษุพรากของเขียว ห้ามพระภิกษุบ้วนน้ำลายลงในแม่น้ำลำคลอง เป็นต้น อย่างไรก็ตาม แนวคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมยังมีปรากฏอยู่ในนิทานชาดกอย่างหลากหลาย เช่น วัณณุปถชาดก ฆตาสนชาดก ชรูทปานชาดก ให้ความสำคัญและสะท้อนมุมมองเกี่ยวกับเรื่องน้ำ หากคนขาดน้ำนั่น
ก็ย่อมนำมาสู่ความตาย กุสนาฬิชาดก มหาวาณิชชาดก ให้ความสำคัญและสะท้อนมุมมองเกี่ยวกับการอนุรักษ์ป่าไม้ เพราะหากขาดป่าไม้ย่อมนำมาสู่ภัยพิบัติต่าง ๆ เช่น อุทกภัย วาตภัย และภัยแล้งขาดน้ำ เป็นต้น ส่วนอัมพชาดก ให้ความสำคัญและสะท้อนมุมมองเกี่ยวกับการอนุรักษ์สัตว์ป่า ซึ่งนิทานชาดกเหล่านี้ล้วนแล้วแต่สะท้อนมุมมองเกี่ยวกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้เห็นผ่านตัวละครที่หลากหลาย พร้อมสอดแทรกแนวคิดทัศนคติทั้งในด้านลบหากมนุษย์ทำลายสิ่งแวดล้อมและด้านบวกคือด้านที่ให้คุณหากมนุษย์ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม ดังนั้นหากนำแนวคิดดังกล่าวไปสอดแทรกในเนื้อหาการเรียนการสอนในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานแล้ว เชื่อว่าจะสามารถช่วยให้เด็กและเยาวชนได้สำนึกตระหนักจนกระทั่งนำมาสู่การช่วยกันอนุรักษ์มากกว่าทำลายสิ่งแวดล้อมรวมทั้งเกิดการหวงแหนปกป้องสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยได้อย่างแน่นอน