จากเปียงยางถึงบางกอก: ภูมิหลังของการเปิดความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างไทยกับเกาหลีเหนือเมื่อ ค.ศ. 1975
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งวิเคราะห์ปัจจัยที่นำไปสู่การเปิดความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างไทยกับเกาหลีเหนือ รวมทั้งผลกระทบต่อจุดยืนของไทยเกี่ยวกับปัญหาเกาหลี โดยใช้ประโยชน์จากโทรเลขทางการทูตของสหรัฐอเมริกา งานนิพนธ์ของคิมอิลซุง บันทึกความทรงจำและการให้สัมภาษณ์ของอดีตข้าราชการไทยที่เกี่ยวข้อง ผู้เขียนพบว่า ตั้งแต่ ค.ศ. 1972 เกาหลีเหนือเริ่มปรับเปลี่ยนนโยบายต่างประเทศโดยหันมาขยายความสัมพันธ์กับประเทศโลกที่ 3 เพื่อแข่งขันกับเกาหลีใต้ ขณะที่ไทยก็มุ่งปรับปรุงความสัมพันธ์กับประเทศสังคมนิยมในเอเชียเพื่อรับมือกับการถอนตัวจากสงครามเวียดนามของสหรัฐฯ การติดต่อและเยือนกันระหว่างเจ้าหน้าที่ของทั้งสองประเทศจึงเกิดขึ้นในช่วง ค.ศ. 1973-1974 และในที่สุด ชัยชนะของเวียดนามเหนือและเวียดกงในการพิชิตเวียดนามใต้ก็เป็นตัวเร่งให้ไทยเปิดความสัมพันธ์ทางการทูตกับเกาหลีเหนือเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม ค.ศ. 1975 เพื่อหวังกดดันเวียดนามเหนือให้เปลี่ยนท่าทีมาเป็นมิตรกับไทย นอกจากนี้ ความสัมพันธ์ดังกล่าวยังทำให้ไทยต้องปรับเปลี่ยนจุดยืนเกี่ยวกับปัญหาเกาหลีให้สมดุลมากขึ้นในการประชุมสมัยที่ 30 ของสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติเมื่อเดือนพฤศจิกายนของปีเดียวกัน
Article Details
References
หนังสือ
กรมองค์การระหว่างประเทศ กระทรวงการต่างประเทศ, รวมสุนทรพจน์ของหัวหน้าคณะผู้แทนไทยในการประชุมสมัชชาสหประชาชาติสมัยสามัญครั้งที่ 2 ถึง ครั้งที่ 40 (พ.ศ. 2490-2528), (กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ศรีอนันต์, 2529), 7.
กิม อิล ซอง, จงร่วมกันสร้างสรรค์สังคมนิยม, (กรุงเทพฯ: ชมรมรัฐศึกษา สโมสรนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2516).
ณรงค์ กิตติขจร, “รำลึกถึงคุณแม่ ท่านผู้หญิงไสว จารุเสถียร,” ใน อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงไสว จารุเสถียร ม.ว.ม., ป.ช., ท.จ.ว. ณ เมรุวัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพมหานคร วันเสาร์ที่ 13 กันยายน 2551, (ม.ป.ท., 2551), 31-38.
ประมวลพระราชดำรัสที่พระราชทานในโอกาสต่างๆ ตั้งแต่เดือน กรกฎาคม 2499 จนถึงเดือน พฤศจิกายน 2515, ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานในงานพระราชทานเพลิงศพ หม่อมราชวงศ์ วงศ์เทพ เทวกุล ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 29 กันยายน 2517, (กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พระจันทร์, 2517), 70.
พระราชดำรัสและสุนทรพจน์ตอบ ในงานพระราชทานเลี้ยงเพื่อเป็นเกียรติในโอกาสที่พระประมุขและประมุขต่างประเทศเสด็จฯ และเดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ ในฐานะพระราชอาคันตุกะและราชอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ระหว่างปี พ.ศ. 2497-2531, (กรุงเทพฯ: สำนักราชเลขาธิการ, 2556), 126-127.
วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร, เพื่อนเก่า-เพื่อนใหม่: ประสบการณ์จากการเยือนเกาหลีเหนือและจีนแดง, (กรุงเทพฯ: บริษัท ประชาชน จำกัด (แผนกการพิมพ์), 2518), 5, 90, 121-125, 129-132, 135-136.
สุรางค์ศรี ตันเสียงสม, ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไทยกับสาธารณรัฐเกาหลี ค.ศ. 1949-1999, (กรุงเทพฯ: ศูนย์ส่งเสริมการวิจัยในภูมิภาคเอเชียของมูลนิธิเกาหลีเพื่อการศึกษาขั้นสูง ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2550), 116-117.
หนังสือที่ระลึกในการพระราชทานเพลิงศพผู้ที่เสียชีวิตในกรณีสงครามเกาหลีและเพื่อประเทศชาติ 23-24-25 มีนาคม 2498 ณ วัดพระศรีมหาธาตุ บางเขน, (พระนคร: ไทยวัฒนาพานิช, 2498), 11.
Baik Bong, กิมอิลซอง ชีวประวัติและการต่อสู้ตั้งแต่เกิดจนกลับคืนสู่ปิตุภูมิอย่างผู้ชนะ, แปลโดย คม ทิวากร (นามแฝง), (กรุงเทพฯ: ชมรมหนังสืออุดมธรรม, 2518).
Armstrong, Charles K., Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950-1992, (Ithaca, NY: Cornell University Press, 2013), 169, 178-179.
Kim Il Sung, Kim Il Sung Works 25, January-December 1970, (Pyongyang: Foreign Languages Publishing House, 1986), 82.
Kim Il Sung, Kim Il Sung Works 26, January-December 1971, (Pyongyang: Foreign Languages Publishing House, 1986), 262.
Kim Il Sung, Kim Il Sung Works 27, January-December 1972, (Pyongyang: Foreign Languages Publishing House, 1986), 526.
Kim Il Sung, Kim Il Sung Works 29, January-December 1974, (Pyongyang: Foreign Languages Publishing House, 1987), 104-105.
Kim Il Sung, Kim Il Sung Works 30, January-December 1975, (Pyongyang: Foreign Languages Publishing House, 1987), 311.
Kim, Kook-Chin, “An Overview of North Korean-Southeast Asian Relations,” in Jae Kyu Park, Byung Chul Koh, and Tae-Hwan Kwak (ed.), The Foreign Relations of North Korea: New Perspectives, (Boulder, CO: Westview Press, 1987), 360-361.
Young, Benjamin R., Guns, Guerillas, and the Great Leader: North Korea and the Third World, (Stanford: CA: Stanford University Press, 2021), 73.
บทความ
วิเชียร อินทะสี, “สถานะความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสองเกาหลี และแนวโน้มในยุคที่เกาหลีทั้งสองสร้างความปรองดองระหว่างกัน,” วารสารเอเชียตะวันออกศึกษา, ปีที่ 11, ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2543), 76-88.
สิทธิพล เครือรัฐติกาล, “ไทยกับรัฐบาลกั๋วหมินตั่งที่ไต้หวัน: ลัทธิชาตินิยมจีนและการลดระดับความสัมพันธ์ทางการทูตในช่วง ค.ศ. 1949 – 1957,” วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, ปีที่ 13, ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม 2565), 35-56.
Kruarattikan, Sitthiphon, “North Korean Views on Vietnam: From Fraternal Friendship to Economic Development Model,” Journal of Thai Interdisciplinary Research, Vol. 13, No. 1 (January-February 2018), 67-70.
มติคณะรัฐมนตรี
มติคณะรัฐมนตรี เรื่อง การส่งคณะผู้แทนการค้าไปเยือนสาธารณรัฐประชาชนประชาธิปไตยเกาหลี (20 สิงหาคม 2517).
เอกสารของรัฐสภา
“ความเคลื่อนไหวของนายกรัฐมนตรีในเกาหลีใต้,” รัฐสภาสาร, ปีที่ 2, ฉบับที่ 20 (28 เมษายน 2498), 47.
รายงานการประชุมสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 3/2518 (สามัญสมัยแรก) วันพฤหัสบดีที่ 6 มีนาคม พุทธศักราช 2518 ณ ตึกรัฐสภา, 43.
รายงานการประชุมสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 14/2518 (สามัญสมัยแรก) วันพฤหัสบดีที่ 1 พฤษภาคม พุทธศักราช 2518 ณ ตึกรัฐสภา, 515-516.
หนังสือพิมพ์
ประชาธิปไตย, 27 เมษายน พ.ศ. 2518, 12.
ประชาธิปไตย, 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2518, 2.
สิ่งพิมพ์รัฐบาลต่างประเทศ
“Daily Report, Asia & Pacific,” Foreign Broadcast Information Service, No. 24, Vol. IV, February 4, 1974, J8.
สัมภาษณ์
เตช บุนนาค, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 15 มกราคม 2567.
อิเล็กทรอนิกส์
Department of State, “Ambassador Anan’s Interview with Dana Schmidt,” WikiLeaks Cable: 1975STATE032185_b, January 7, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975STATE032185_b.html (accessed February 10, 2024).
Department of State, “North Korea-Thai Relations,” WikiLeaks Cable: 1975STATE100200_b, April 30, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975STATE100200_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Ambassador’s Meeting with Foreign Minister,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO06858_b, April 26, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO06858_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Charoonphan on Thai Ambassadorial Appointments and Diplomatic Relations,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO03962_b, March 11, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO03962_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Chartchai on U.S. Withdrawals and Thai Relations with Communist Countries,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO02457_b, February 13, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO02457_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Charunphan on Thai/Korean Relations,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO13906_b, August 28, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO13906_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Charunphan on the North Korean Trade Delegation,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO07167_b, May 2, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO07167_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Foreign Ministry Spokesman on Korea at the 30th UNGA,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO20961_b, October 3, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO20961_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Korean Question in UN,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO20957_b, October 3, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO20957_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “North Korean Delegation’s Interview with UPI,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO08359_b, May 8, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO08359_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “North Korean Trade Delegation Visit to Thailand,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO07081_b, May 1, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO07081_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai Cabinet Members Postpone Their Visits to the Middle East, Eastern Europe and North Korea,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO16477_b, October 15, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO16477_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai Cabinet Members to Visit Middle East, Eastern Europe and North Korea,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO15150_b, September 20, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO15150_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai Delegation to DPRK and PRC,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO00789_b, January 16, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO00789_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai Foreign Minister on SEATO, Thai/US Relations, the USSR, and North Vietnam,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO03725_b, March 6, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO03725_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai Trade Delegation to Pyongyang,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO00234_b, January 7, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO00234_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Thai-North Korean Relations,” WikiLeaks Cable: 1974BANGKO06768_b, April 25, 1974, https://wikileaks.org/plusd/cables/1974BANGKO06768_b.html (accessed February 10, 2024).
Embassy Bangkok, “Upcoming RTG Recognition of North Korea,” WikiLeaks Cable: 1975BANGKO07971_b, May 2, 1975, https://wikileaks.org/plusd/cables/1975BANGKO07971_b.html (accessed February 10, 2024).
General Assembly resolution, Question of Korea, A/RES/3390(XXX)[B] (November 18, 1975), https://digitallibrary.un.org/record/639972 (accessed December 7, 2023).
General Assembly resolution, The problem of the independence of Korea, A/RES/195(III) (December 12, 1948), https://digitallibrary.un.org/record/670974 (accessed December 4, 2023).