บทกลอนลำลีลาโศกนางเอกหมอลำ

บทคัดย่อ

การศึกษากลอนลำลีลาโศกนางเอกหมอลำเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพมีความมุ่งหมายเพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบของกลอนลำลีลาโศกของนางเอกหมอลำ 2) สร้างสรรค์กลอนลำลีลาโศกและท่าฟ้อนลีลาโศกขึ้นมาใหม่ และนำเสนอต่อหน้าสาธารณชน โดยศึกษาบทกลอนลำของหมอลำอมร พรเสน่ห์ หมอลำชไมพร รุ่งนภา และหมอลำพิศมัย เพชรลมโชย ผลการวิจัยพบว่า หมอลำอมรพรเสน่ห์ มีน้ำเสียงหวานไพเราะ มีเสียงลำที่ชัดถ้อยชัดคำ มีการวางจังหวะของคำร้องที่ดี ลูกคอละเอียด มีการทอดเสียงให้นุ่มนวล ถ่ายทอดอารมณ์ให้ผู้ฟังเกิดความรู้สึกคล้อยตาม หมอลำชไมพร รุ่งนภา มีน้ำเสียงแหลม ลูกคอถี่ละเอียด สามารถเอื้อนเสียงได้หลายระดับแล้วกลับเข้าระดับเสียงเดิมโดยไม่เพี้ยนได้อย่างไพเราะ สามารถวางอารมณ์ของน้ำเสียงให้เข้ากับคำร้องมีเสียงเป็นธรรมชาติไพเราะโดยไม่ตกแต่งเสียง หมอลำสองท่านนี้มีความคล้ายคลึงในเรื่องจังหวะ จะมีการร้องแบ่งจังหวะเป็นวรรค โดยลักษณะการลำลากเสียงยาวเหมือนกันแล้วลงให้จบวรรคจึงหายใจก่อนขึ้นวรรคใหม่ ส่วนหมอลำพิศมัย เพชรลมโชย มีลักษณะการขับร้องลงเสียงสั้นเว้นวรรคหายใจถี่กว่า และมีการแบ่งวรรคตอนอย่างชัดเจนในคำร้อง มีน้ำเสียงทุ้มทรงพลัง กระแสเสียงที่ไพเราะชัดเจนในคำร้อง สามารถถ่ายทอดอารมณ์บทโศกให้เข้ากับคำร้องได้เป็นอย่างดี โดยไม่เพี้ยนเสียง เก็บกลอนสม่ำเสมอ

ผู้วิจัยได้นำองค์ประกอบที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้มาสร้างสรรค์บทกลอนลำ และท่าฟ้อนขึ้นใหม่ โดยมีรูปแบบการแสดงที่มีลักษณะสะท้อนให้เห็นถึงความผิดหวัง โศกเศร้า อาลัยอาวรณ์ระหว่างคู่รักหนุ่มสาว โดยแบ่งการแสดงออกเป็น 2 ช่วง ดังนี้ ช่วงที่ 1. ผู้แสดงกล่าวคำผญารำพันถึงความรัก และความผิดหวัง ช่วงที่ 2. เข้าสู่บทกลอนลำพร้อมลีลาท่าทางประกอบ โดยยังคงลีลา และทำนองกาฬสินธุ์ในแบบต้นฉบับเอาไว้