แนวคิดนิเวศสำนึกในกวีนิพนธ์เรื่อง ดิน น้ำ ลม ไฟ ของ แรคำ ประโดยคำ

Main Article Content

สุภัคธัช สุธนภิญโญ

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษากลวิธีการนำเสนอแนวคิดนิเวศสำนึก ในกวีนิพนธ์เรื่อง ดิน น้ำ ลม ไฟ ของแรคำ ประโดยคำ ผลการศึกษาพบว่า กวีได้สร้างแก่นเรื่องโดยใช้กระบวนทัศน์แบบองค์รวม (Holistic) ที่แสดงภาพความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติที่ต้องอิงอาศัยซึ่งกันและกัน โดยใช้กลวิธีการนำเสนอแนวคิดนิเวศสำนึก 2 รูปแบบคือ 1) แสดงให้เห็นภาพปัญหาธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของคนในสังคม ได้แก่ การนำเสนอภาพมนุษย์ตัดไม้ทำลายป่า การนำเสนอภาพการใช้เรือยนต์การนำเสนอภาพการใช้รถไถ และการนำเสนอภาพการตั้งโรงงานอุตสาหกรรม 2) แสดงให้เห็นภาพผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ได้แก่ การนำเสนอภาพมลพิษทางน้ำ และการนำเสนอภาพความแห้งแล้ง นับว่าเป็นกวีนิพนธ์แนวนิเวศสำนึกที่พยายามกระตุ้นเตือนสังคมให้ตระหนักถึงความสำคัญของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอันนำไปสู่การปลูกฝังแนวคิดเชิงอนุรักษ์และการอยู่ร่วมกับธรรมชาติอย่างยั่งยืน

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
สุธนภิญโญ ส. . . (2025). แนวคิดนิเวศสำนึกในกวีนิพนธ์เรื่อง ดิน น้ำ ลม ไฟ ของ แรคำ ประโดยคำ. วรรณวิทัศน์, 25(2), 222–247. https://doi.org/10.64731/vannavidas.v25i2.278440
ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

กุลสตรี มันทิกะ, ธีรโชติ การสี, สุรเกียรติ มะสุใส, และ ศรัณย์ภัทร์ บุญฮก. (2564). เพรียกพร่ำจากไพรพฤกษ์: แนวคิดนิเวศสำนึกในรวมบทกวี “ที่ใดมีรัก ที่นั่นมีรัก” ของ ไพวรินทร์ ขาวงาม. วารสารวรรณวิทัศน์, 21(1), 105-144.

กอบกาญจน์ ภิญโญมารค. (2554). ธรรมชาติในกวีนิพนธ์ไทยร่วมสมัย (พ.ศ.2520-2547). อินทนิล.

ณัฐธิดา ศิริชัยยงบุญ. (2559). “เมือง” ในกวีนิพนธ์ไทยร่วมสมัย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]. Thammasat University Digital Collections. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:90196

ดารินทร์ ประดิษฐทัศนีย์. (2559). พินิจปัญหาสิ่งแวดล้อมผ่านมุมมองวรรณกรรมอเมริกันร่วมสมัย. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ดารินทร์ ประดิษฐทัศนีย์. (2560). การวิจารณ์วรรณกรรมแนวนิเวศ (Ecocriticism): บทแนะนำเบื้องต้น. ใน รื่นฤทัย สัจจพันธุ์ (บรรณาธิการ), ทฤษฎีกับการวิจารณ์ศิลปะ ทัศนะของนักวิชาการไทย (น. 236-327). นาคร.

ทนงศ์ จันทะมาตย์ และ ธัญญา สังขพันธานนท์. (2562). ภาพแทนของธรรมชาติกับสิ่งแวดล้อมและพลวัตของสำนึกเชิงนิเวศในนวนิยายไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2556. วารสารสันติศึกษาปริทัศน์ มจร, 7(1), 213-223.

ธัญญา สังขพันธานนท์. (2556). วรรณคดีสีเขียว : กระบวนทัศน์และวาทกรรมธรรมชาติในวรรณคดีไทย. นาคร.

ธัญญา สังขพันธานนท์. (2560). ใช่เพียงเดรัจฉาน: สัตวศึกษาในมุมมองของการวิจารณ์แนวนิเวศ. ใน รื่นฤทัย สัจจพันธุ์ (บรรณาธิการ), ทฤษฎีกับการวิจารณ์ศิลปะ ทัศนะของนักวิชาการไทย (น. 328-407). นาคร.

ปภัสรา แก้วสี. (2564). นิเวศสำนึกในวรรณกรรมเยาวชนที่ได้รับรางวัลลูกโลกสีเขียว (พ.ศ. 2550 - 2559) [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยทักษิณ]. สถาบันทรัพยากรการเรียนรู้และเทคโนโลยีดิจิทัล มหาวิทยาลัยทักษิณ. https://opac.tsu.ac.th/results?Ntk=KEYWORD&Ntt=ปภัสรา%20แก้วสี

ปภัสรา แก้วสี, พัชรา นาคแก้ว, รัชฎากร ชูจันทร์ทอง, ณัฐธิดา วิริยะสัทธา, มาโนช ดินลานสกูล, และ พัชลินจ์ จีนนุ่น. (2564). สถานภาพการวิจัยวรรณกรรม โดยใช้แนวคิดนิเวศสำนึก ในช่วง พ.ศ.2537-2563. ใน มหาวิทยาลัยหาดใหญ่, การประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติครั้งที่ 12 (น. 418-433). https://www.hu.ac.th/conference/conference2021/Proceeding/doc/02%20HU/065-HU%20(P.418%20-%20433).pdf

พชรวรรณ บุญพร้อมกุล. (2562). Ecocriticism นิเวศวิจารณ์: วรรณกรรม ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม โลก. ใน สุรเดช โชติอุดมพันธ์ (บรรณาธิการ), นววิถี วิธีวิทยาร่วมสมัยในการศึกษาวรรณกรรม (น. 375-437). สยามปริทัศน์.

รัตนาวดี ปาแปง. (2566). แนวคิดนิเวศสำนึกและองค์ความรู้เชิงนิเวศแบบดั้งเดิมของล้านนาในนวนิยายของมาลา คำจันทร์ [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร]. NU Intellectual Repository. https://nuir.lib.nu.ac.th/dspace/handle/123456789/6098

รัตนาวดี ปาแปง และ ปฐมพงษ์ สุขเล็ก. (2567). “วิญญาณที่ถูกเนรเทศ” : การโหยหาอดีตและความทรงจำในวรรณกรรมของวิมล ไทรนิ่มนวล. มังรายสาร วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 12(2), 33-46.

แรคำ ประโดยคำ. (2535). ดิน น้ำ ลม ไฟ. คณาธร.

ศุภิสรา เทียนสว่างชัย. (2560). แนวคิดนิเวศสำนึกในวรรณกรรมของนิรันศักดิ์ บุญจันทร์ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chula Digital Collections. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/1683

สมศักดิ์ แต้มบุญเลิศชัย. (2558). อนาคตของอุตสาหกรรมไทย. วารสารเศรษฐศาสตร์ธรรมศาสตร์, 33(2), 45-56.

Sangkhaphanthanon, T. (2018). Sense of place and nostalgia for homeland in Rewat Phanphiphat’s poetry. In J. C. Ryan (Ed.), Southeast Asian ecocriticism (pp. 157-178). Lexington Books.

Jin, Y. (2022). The ecological consciousness of natural writing in British and American Romantic literature. Journal of Environmental and Public Health, 2022(1), Article 8233269. https://doi.org/10.1155/2022/8233269