พระพุทธศาสนากับการจัดการทรัพยากรน้ำ

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา เพื่อศึกษา 1) แนวคิดการจัดการทรัพยากรน้ำ            2) แนวคิดการจัดการทรัพยากรน้ำในพระพุทธศาสนา และ 3) วิเคราะห์แนวทางการจัดการทรัพยากรน้ำตามแนวพระพุทธศาสนา  โดยใช้วิธีการศึกษาเชิงเอกสาร แล้วนำเสนอเชิงพรรณนาวิเคราะห์

ผลการศึกษาพบว่า

1. ทรัพยากรน้ำมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดบนโลก ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์ สัตว์ หรือพืช ล้วนแล้วแต่ต้องพึ่งพาน้ำในการดำรงชีวิตอยู่ทั้งสิ้น ในด้านการดำรงชีวิตการบริโภค น้ำเป็นส่วนประกอบสำคัญของร่างกายมนุษย์ การดื่มน้ำที่สะอาดและเพียงพอต่อความต้องการของร่างกายจะช่วยให้ร่างกายทำงานได้อย่างปกติ
2. แนวคิดการจัดการทรัพยากรน้ำในพระพุทธศาสนา เราจะเห็นได้ โดยการศึกษาจากพระจริยวัตรของพระพุทธเจ้าและพระสาวกสมัยพุทธกาล อีกทางหนึ่งคือ คำสอนของพระพุทธองค์และพระสาวกที่ปรากฏอยู่ทั้งในพระสูตรและพระวินัย น้ำมีความเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา เช่น พระพุทธองค์ทรงใช้น้ำอุปมาเพื่อการสอนธรรม มีพระวินัยบัญญัติเกี่ยวกับน้ำของพระสงฆ์ พระพุทธเจ้าไม่ทรงอนุญาตให้พระสงฆ์บริโภคน้ำมีตัวสัตว์ เป็นต้น
3. แนวทางการจัดการทรัพยากรน้ำตามแนวพระพุทธศาสนา จากการศึกษาพบว่าแนวทางการอนุรักษ์ทรัพยากรน้ำนั้นมี 3 แนวทางคือ 1) ตามพระจริยวัตรของพระพุทธเจ้า 2) ตามพระวินัย 3) ตามวัฒนธรรมความเชื่อ ประเพณี พิธีกรรมต่างๆ เช่น พิธีบรมราชาภิเษก พิธีมูรธาภิเษก พิธีลงสรง พิธีก่อพระทราย พิธีพิพัฒน์สัตยา พิธีลอยกระทง เป็นต้น ล้วนมีส่วนช่วยให้เกิดความสำนึกรักและหวงแหนทรัพยากรน้ำ และสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ