ข่าวปลอมกับการทำงานของนักข่าวในยุคดิจิทัล

บทคัดย่อ

                ท่ามกลางความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสื่อสารยุคดิจิทัลที่เปิดโอกาสให้ ผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตสามารถสร้างสรรค์เนื้อหาสื่อสารด้วยตนเอง และเปิดให้ แบ่งปันเนื้อหาแก่ผู้อื่นได้โดยง่าย ด้านหนึ่งเป็นการเปิดให้โลกแห่งข่าวสาร ไหลเวียนได้ง่ายขึ้น แต่อีกด้านกลับประสบปัญหาสำคัญที่ผู้รับสารไม่อาจแยกแยะ ได้ชัดว่า อะไรคือข้อเท็จจริง (fact) อะไรคือข่าวปลอม (fake) บทความนี้จึง มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบความหมายของข่าวปลอมในบริบทยุคดิจิทัล และ เพื่อเสนอกระบวนการตรวจสอบข่าวปลอมให้แก่นักข่าวและผู้ใช้สื่อ บทความใช้ ระเบียบวิธีวิจัยเชิงเอกสาร (documentary research) สำรวจและวิเคราะห์ข้อมูล ตัวอย่างจากต่างประเทศเพื่อนำมาปรับใช้กับประเทศไทย จากการศึกษาพบว่า ข่าวปลอมที่ถกเถียงในปัจจุบันอาจไม่ใช่เรื่องใหม่นัก เพราะเคยปรากฏตัวอย่าง มายาวนาน แต่นิยามข่าวปลอมในบริบทใหม่ยุคดิจิทัลกลับมีความซับซ้อนมากขึ้น บทความนี้พบว่า ลักษณะข่าวปลอมที่เกิดขึ้นในชุมชนออนไลน์ปัจจุบันมีอย่างน้อย 3 รูปแบบ คือ (1) โฆษณาประชาสัมพันธ์ให้ดูเหมือนข่าวจริง (2) การประชด ประชันเสียดสีล้อเลียนที่เนื้อหาผิดไปจากข้อเท็จจริง (3) ตั้งใจสร้างข่าวเพื่อหวัง ผลทางการเมืองทำให้คนเกิดอารมณ์ร่วมแบ่งฝ่าย ทั้ง 3 รูปแบบนี้มีมิติร่วมใน การผลิตข่าวปลอมคือ การไม่นำเสนอข้อเท็จจริงอย่างถึงที่สุด (facticity) และการลวง (deception) เพื่อบรรลุเป้าหมายของตน นอกจากนี้ บทความยังเสนอ ให้นักข่าวควรมีกระบวนการตรวจสอบข่าวปลอมอย่างเป็นระบบ และมีความเป็น มืออาชีพมากขึ้นด้วย