การสื่อสารในพิธีกรรมและอำนาจศีลธรรมของแม่มดในสังคมการเมืองไทในเวียดนาม

บทคัดย่อ

กวานเซินเป็นอำเภอที่อยู่พื้นที่สูงทางภาคตะวันตกของจังหวัดแทงหวา ภาคกลางตอนเหนือของประเทศเวียดนาม และเป็นเมืองชายแดนที่ติดกับแขวงหัวพัน สปป. ลาว สังคมที่กวานเซินซึ่งผู้วิจัยศึกษาเป็นสังคมของคนไท มีลักษณะเป็น “สังคมการเมือง” คือเป็นชุมชนที่มีธรรมเนียมปฏิบัติ มีสถาบัน มีกฎของท้องถิ่น และมีพรมแดนของชาติพันธุ์ อันเป็นการแสดงให้เห็นอำนาจของชุมชน ด้วยการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนาที่ดำเนินการในปี 2017, 2019, 2020 และ 2022 ปีละครั้งๆ ละประมาณ 2 สัปดาห์ พบว่า แม้มีปฏิบัติการทางนโยบายการส่งเสริมศาสนาและวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ทว่ารัฐก็ยังรวมศูนย์อำนาจทางการเมืองและส่งเสริมเศรษฐกิจตลาดเสรี นำมาซึ่งการค้าชายแดน การเปลี่ยนทรัพยากรธรรมชาติให้เป็นสินค้า และการเป็นแรงงานอพยพด้วยเช่นกัน สังคมการเมืองของคนไทกวานเซินจึงต้องเผชิญกับความท้าทายใหม่ๆ และเกิดการปะทะกันระหว่างพลังของศูนย์กลางและท้องถิ่น แต่อำนาจทางศีลธรรมและความศักดิ์สิทธิ์ในฐานะพลังของท้องถิ่นกลับไม่ได้ถดถอย ทว่าสถาบันทางศาสนา (ความเชื่อเรื่องแถน-ผี) ที่ยึดโยงอยู่กับเครือข่ายของแม่มด การสื่อสารในพิธีกรรมในแบบจารีต และการนำเอา “มนแท้ง” (หมอดูร่างทรง) เข้ามาในการสื่อสารในพิธีกรรมของแม่มด ทำให้สถาบันแม่มดยังสามารถสร้างการผูกมัดทางสังคมและทางศีลธรรมได้ พวกเขาทำให้โลกสมัยใหม่ที่ไร้ระเบียบ ที่ชาวบ้านต้องเผชิญ กลายเป็นโลกที่อยู่ในระเบียบทางศีลธรรมของสังคมการเมืองไทได้