ทวิวิธีวิทยาการวิเคราะห์เรื่องเล่าในพื้นที่ทางสังคมและอำนาจจากเบื้องล่าง: การปะทะประสานเรื่องเล่าระดับต่างๆ

บทคัดย่อ

        ด้วยวิธีวิทยาการวิเคราะห์เรื่องเล่าที่ใช้ระเบียบวิธีวิจัยชาติพันธุ์วรรณนาแบบดั้งเดิมในประเทศเวียดนามกับชาติพันธุ์วรรณนาดิจิทัลในประเทศไทย ชาติพันธุ์วรรณนาการติดตามเรื่องเล่าจากภาคสนามในเมืองชายแดนเวียดนามกับ สปป.ลาว การปริวรรตเอกสารไทโบราณ การวิจัยเอกสารปัจจุบัน ที่กระทำในช่วงเดือนกรกฎาคม 2564 - มิถุนายน 2565 บทความนี้คือความพยายามในการทบทวนแนวคิดทฤษฎีและนำเสนอวิธีวิทยาการวิเคราะห์เรื่องเล่าในพื้นที่ทางสังคมและอำนาจจากเบื้องล่าง จากกรณีศึกษาวิจัยสองกรณีศึกษาที่ดำเนินการกับกลุ่มชาติพันธุ์ไท และหญิงผู้มีบุตรยากที่ชื่อว่าเป็นชายขอบของขนบความเป็นหญิงในสังคมทื่ให้ความสำคัญกับการมีบุตรสืบสกุล บทความชิ้นนี้มีข้อค้นพบด้วยกัน 5 ประการ ประการแรก กระบวนการสร้างความรู้ทางสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเล่าในพื้นที่ทางสังคมและอำนาจจากเบื้องล่างมีด้วยกัน 9 ขั้นตอน ซึ่งเป็นผลมาจากการเลือกกระบวนทัศน์ที่เหมาะสม การจัดวางตำแหน่งแห่งที่ของเรื่องเล่าประเภทต่างๆ การศึกษาบริบท การประกอบสร้างเรื่องเล่า การทำนิยามปฏิบัติการของพื้นที่ทางสังคม และการประยุกต์ใช้แนวคิดการปะทะประสาน ประการที่สอง วิธีวิทยาดังกล่าวทำให้เราเห็นเรื่องเล่าหลักที่ทำหน้าที่ครอบงำความรู้ต่างๆ ที่มาจากเบื้องล่าง เพราะมันถูกสร้างผ่านกลไกเชิงสถาบันต่างๆ และภาคปฏิบัติการต่างๆ ของผู้มีอำนาจให้อยู่ในฐานะของความจริง ประการที่สาม พื้นที่ทางสังคมคือพื้นที่ที่เป็นจุดปะทะและปะทะประสานของเรื่องเล่าอันหลากหลายทั้งจากเบื้องบนและเบื้องล่าง อันเป็นการปะทะของความไม่ลงรอย ความขัดแย้ง และอำนาจของคนกลุ่มต่างๆ ที่เข้ามาต่อรองด้วยการใช้เรื่องเล่ามาจัดปรับความสัมพันธ์เชิงอำนาจ ด้วยการช่วงชิงความหมายและสร้างความหมายใหม่ของการพัฒนา ประการที่สี่ เพราะการปะทะประสานเรื่องเล่าต่างๆ ได้ก่อให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นมา (emergence) ในท้องถิ่นและ/หรือในชีวิตทางสังคมของกลุ่มคนนั้นๆ ซึ่งคืออำนาจจากเบื้องล่าง ประการสุดท้าย การศึกษานี้ขยายขอบเขตการวิเคราะห์เรื่องเล่าขนาดเล็ก โดยบูรณาการแนวคิดของเลียวทารด์ วิตเกนสไตน์ และฮอลล์ เพื่อศึกษาการปะทะประสานของเรื่องเล่าในบริบททางเศรษฐกิจและการเมืองร่วมสมัยของเวียดนาม สะท้อนพลวัตการต่อรองอำนาจในสังคมผ่านการใช้เรื่องเล่าเป็นเครื่องมือขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยในอนาคตคือ การขยายขอบเขตการวิจัยในประเด็นเหล่านี้จะช่วยเสริมสร้างความเข้าใจเชิงลึกเกี่ยวกับบทบาทของเรื่องเล่าจากเบื้องล่างในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม