เรื่องเล่าสู่เรื่องเล่าที่หลากหลายในทางสังคมศาสตร์: แนวคิด วิธีวิทยา และกรณีศึกษาเพื่อทำความเข้าใจโลกและสรรค์สร้างสรรพเสียงให้ถูกได้ยิน

บทคัดย่อ

        บทความนี้ทบทวนมโนทัศน์เรื่องเล่าในฐานะที่เป็นทั้งแนวคิดและวิธีวิทยา และเชื่อมโยงไปสู่กรอบแนวคิดเรื่องเล่าที่หลากหลายในทางสังคมศาสตร์ ซึ่งครอบคลุมถึงการศึกษาเรื่องเล่าในรูปแบบที่แตกต่างของภาษาและการสื่อสาร เพื่อชี้ให้เห็นว่า เรื่องเล่าสะท้อนโลกแห่งความเป็นจริง เรื่องเล่าจึงมีความหมายที่แตกต่างภายใต้ปฏิบัติการของเรื่องเล่า ที่มาจากองค์ประกอบและขอบเขตที่แตกต่าง รวมถึงแนวทางการศึกษาเรื่องเล่า โดยเฉพาะการตีความที่ผู้ตีความหรือผู้ศึกษาเรื่องเล่านั้นมีเบื้องหลังหรือโลกทัศน์ที่ไม่เหมือนกัน ดังนั้น ในทุกเรื่องเล่าจึงสามารถนำไปสู่การปะทะประสานและต่อรองกันของเรื่องเล่า นอกจากนั้น บทความนี้สำรวจกรณีศึกษาของการใช้เรื่องเล่าที่หลากหลายในกระแสการวิพากษ์เรื่องเล่าขนาดใหญ่ เพื่อเสนอว่า แนวทางเรื่องเล่าที่หลากหลายนั้นมีเป้าหมายทำให้สรรพเสียงถูกได้ยิน โดยแบ่งการทบทวนออกเป็น 4 มิติได้แก่ (1) เรื่องเล่าจากเบื้องล่าง (2) เรื่องเล่าจากผ่านวัตถุที่ถูกตีความใหม่ (3) เรื่องเล่าที่หลากหลายเพื่อสลายความเป็นอื่น (4) เรื่องเล่าที่แตกต่างของประสบการณ์และช่วงเวลา การใช้แนวทางเรื่องเล่าจึงช่วยสร้างอำนาจของผู้คนเพื่อต่อรองทางความสัมพันธ์ในสังคม สร้างพื้นที่ให้คนชายขอบกลุ่มต่างๆ ได้มีสิทธิและเสียง ซึ่งเป็นการสร้างเรื่องเล่าในหลายคำนิยาม เช่น เรื่องเล่าจากเบื้องล่าง เรื่องเล่าจุลภาค หรือเรื่องเล่าทางเลือก เพื่อคัดง้างกับเรื่องเล่ากระแสหลักหรือเรื่องเล่าจากเบื้องบน เช่น เรื่องเล่าที่แสดงถึงชาตินิยม อาณานิคมนิยม และอุดมการณ์ที่ผลักให้เกิดสภาวะชายขอบ