แนวทางการเสริมสร้างทุนชุมชนให้เข้มแข็งสู่การกำหนดปัจจัยแห่งความสำเร็จ จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบของทุนชุมชน 2) พัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความเข้มแข็งของทุนชุมชน 3) สังเคราะห์แนวทางการเสริมสร้างความเข้มแข็งของทุนชุมชนสู่การกำหนดปัจจัยความสำเร็จในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นจังหวัดอุตรดิตถ์ ผู้ให้ข้อมูลหลักที่เป็นผู้รู้อยู่ในพื้นที่ซึ่งกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน หัวหน้ากลุ่มองค์กรต่างๆ อาสาสมัครสาธารณสุข ปราชญ์ชาวบ้าน จำนวน 3 อำเภอ ๆ ละ 3 ตำบล ๆ ละ 3 หมู่บ้านละ 5-8 คน รวมเป็นจำนวน 195 คน โดยเก็บข้อมูลจากการศึกษาเอกสาร และสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม ผลการวิจัย พบว่า 1) องค์ประกอบทุนชุมชน ได้แก่ ทุนมนุษย์ ทุนวัฒนธรรมและภูมิปัญญา ทุนสถาบัน กองทุนชุมชน ทุนทางธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2) รูปแบบการพัฒนาทุนชุมชนพบว่ามีการจัดการตนเองภายในชุมชนและมีการสนับสนุนจากหน่วยงานภายนอก เช่น มีการตั้งเครือข่ายคณะกรรมการ เป็นผู้บริหารจัดการดูแลกิจกรรมด้านการเกษตร สังคมและวัฒนธรรม และ 3) แนวทางการเสริมสร้างทุนชุมชนให้เข้มแข็ง พบว่าภาคีเครือข่ายทั้งภาครัฐและเอกชนมีความตระหนักถึงทุนชุมชนที่คงอยู่ เริ่มรณรงค์ปลูกฝังคุณค่าทุนชุมชนที่โดดเด่น มีการทำข้อตกลงเพื่อสร้างจิตสำนึกให้มีความร่วมมือกันและอนุรักษ์ฟื้นฟูสืบต่อให้คนรุ่นใหม่ ทั้งนี้ปัจจัยที่กำหนดความสำเร็จคือ การเสริมสร้างและพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของชุมชน การสร้างศรัทธาและพัฒนาศักยภาพแกนนำชุมชน และการถ่ายทอดความรู้จากการลงมือปฏิบัติสู่การนำใช้และการขยายผลต่อยอด