การสร้างต้นแบบสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์ โดยการมีส่วนร่วมของชาวนา ตำบล บึงกาสาม อำเภอหนองเสือ จังหวัดปทุมธานี

บทคัดย่อ

บทความการวิจัยนี้เป็นงานวิจัยที่ใช้ชุมชนเป็นฐานในการศึกษา มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์ของการทำนาและชาวนาในตำบลบึงกาสาม 2) สร้างต้นแบบสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์โดยการมีส่วนร่วมของชาวนา ตำบลบึงกาสาม และ 3) พัฒนาศักยภาพชาวนาต้นแบบนำไปสู่การทำนาเกษตรอินทรีย์ผ่านสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์ ตำบลบึงกาสาม ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ กลุ่มแกนนำสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์ จำนวน 15 คน จาก 9 หมู่บ้าน ชาวนา 30 คน และภาคีเครือข่าย 5 คน วิธีการศึกษาวิจัย ได้แก่ การค้นคว้าและวิเคราะห์จากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การสัมภาษณ์กลุ่ม การสังเกตการแบบมีส่วนร่วม และการจัดเวทีสาธารณะ ผลการวิจัย พบว่า 1) สถานการณ์ของการทำนาของชาวนาใน ต.บึงการสาม มีการทำนาลดลง มาจากปัจจัยต่างๆได้แก่ ปัจจัยปัญหาดินเปรี้ยว ปัจจัยการเปลี่ยนอาชีพจากชาวนาเป็นชาวสวนส้มเขียวหวานและกล้วย ปัจจัยต้นทุนการใช้สารเคมีและการขาดแรงงานทำนา ปัจจัยการขยายตัวของเมือง ปัจจัยการขาดการรวมกลุ่มชาวนา และ ปัจจัยหนี้สินชาวนาและพ่อค้าคนกลางกดราคา 2) การสร้างต้นแบบสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์โดยการมีส่วนร่วมของชาวนา พบว่า มีการดำเนินการจัดตั้งสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์ต้นแบบขึ้นโดยผ่านการรับรองจากสภาองค์กรชุมชนตำบลบึงกาสาม มีการกำหนดที่มา กำหนดบทบาทหน้าที่ จัดทำแผนดำเนินงาน พัฒนาระบบกลไก ค้นหาภาคีเครือข่ายเข้ามาร่วมหนุนเสริม ดำเนินงานติดตามและประเมินผล และสภาผู้นำชาวนาฯ มีความเป็นประชาธิปไตย และ 3) พัฒนาศักยภาพชาวนาต้นแบบนำไปสู่การทำนาเกษตรอินทรีย์ผ่านสภาผู้นำชาวนาอินทรีย์ต้นแบบ พบว่า การเสริมพลังผู้นำชาวนาบนฐานการมีส่วนร่วม การพัฒนาศักยภาพชาวนาผ่านงานวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน การอบรมเครื่องมือวิจัยชุมชน การศึกษาดูงานในพื้นที่ตัวอย่าง