การประกอบสร้างความศรัทธาของศาลลูกศร จังหวัดลพบุรี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการประกอบสร้างความศรัทธาของประชาชนในจังหวัดลพบุรีที่มีต่อศาลลูกศร เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูล คือ ประชาชนชาวจังหวัดลพบุรี จำนวน 10 คน โดยวิธีการเลือกแบบเจาะจง ร่วมกับการสังเกตการทำกิจกรรมในพื้นที่ศาลลูกศร และการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง ซึ่งผู้วิจัยนำแนวคิดวาทกรรมเชิงวิพากษ์ของ Fairclough มาใช้เป็นแนวทางในการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิจัย พบว่า ศาลลูกศรเป็นสถานที่ที่อยู่ในฐานะตัวบทที่สื่อสารความศรัทธาผ่านการจัดองค์ประกอบต่าง ๆ ที่ช่วยประกอบสร้างความศรัทธาให้เกิดขึ้นจากมุมมองของประชาชนชาวจังหวัดลพบุรี ซึ่งการสื่อสารที่นำไปสู่การประกอบสร้างความศรัทธาให้เกิดขึ้นในบริบทของศาลลูกศรนั้นเป็นการสื่อสารทั้งในรูปแบบวัจนภาษาและอวัจนภาษา โดยประกอบด้วยการสื่อสาร 2 ลักษณะ ได้แก่ การสื่อสารผ่านตำนานเมืองลพบุรี และการจัดองค์ประกอบภายในศาล ซึ่งการสื่อสารดังกล่าวตั้งอยู่บนพื้นฐานของประเพณีประดิษฐ์ที่เป็นภาคปฏิบัติการทางวาทกรรมที่ช่วยหนุนเสริมความศรัทธาที่ประชาชนในจังหวัดลพบุรีมีต่อศาลลูกศร สำหรับประเพณีประดิษฐ์ดังกล่าวแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ ได้แก่ ประเพณีนมัสการศาลลูกศรประจำปี ประเพณีแห่เจ้าพ่อเจ้าแม่ศาลลูกศร และธรรมเนียมการเข้าสักการะศาลลูกศรของหัวหน้าส่วนราชการที่ย้ายเข้ามาในจังหวัดลพบุรี โดยประเพณีประดิษฐ์ดังกล่าวเกิดขึ้นในบริบทที่เมืองลพบุรีเป็นพื้นที่ที่ผูกโยงกับอภิตำนานที่เกี่ยวข้องกับสถาบันการเมืองการปกครองอย่างรามเกียรติ์ซึ่งอยู่ในฐานะภาคปฏิบัติการทางสังคมที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการใช้อำนาจและพลังเหนือธรรมชาติ จึงทำให้การสื่อสารเพื่อสร้างความศรัทธาเพื่อสร้างตัวบทของศาลลูกศรนั้นเป็นไปในลักษณะของการสร้างอำนาจเหนือธรรมชาติที่อิงอยู่กับชนชั้นผู้ปกครอง เพื่อให้ผู้คนเข้ามาพึ่งพิงอำนาจเหนือธรรมชาติดังกล่าว