ภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัว
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิด ลักษณ์และการเสริมสร้างเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัว จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวิจัย พบว่า ภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัว หมายถึง การป้องกันการเกิดปัญหาต่าง ๆ ที่มีผลกระทบต่อจิตใจของสมาชิกครอบครัว โดยมีพื้นฐานทางจิตใจและพฤติกรรม พร้อมที่จะเผชิญ ปรับตัว ปรับจิตใจ และปรับพฤติกรรมการกระทำของตนเอง ต่อเหตุการณ์ต่าง ๆ มีความมุ่งมั่นตั้งใจ และมีแผนที่พร้อมจะยอมรับผลของการเปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ ในครอบครัว สังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมที่จะเกิดขึ้นในปัจจุบันและอนาคต คุณลักษณะทางจิตสังคมที่เป็นภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัวมี 8 ประการ ได้แก่ 1) ความรักความผูกพัน 2) ความฉลาดรู้อารมณ์ 3) การดำเนินชีวิตครอบครัวอย่างมีความหมาย 4) การบริหารจัดการความมั่นคงทางเศรษฐกิจของครอบครัว 5) การมีคุณธรรมจริยธรรม 6) การเห็นคุณค่าของกันและกัน 7) การคิดในเชิงบริหาร และ 8) การมีกลยุทธ์ในการเผชิญปัญหา ร่วมกับสมาชิกครอบครัวมีจิตลักษณะเชิงบวก 4 ประการ คือ 1) การเชื่อในความสามารถของตนเอง 2) การมีความหวัง 3) การมองโลกในแง่ดี และ 4) ความหยุ่นตัวพร้อมรับการเปลี่ยนแปลง นอกจากนี้ภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัวสามารถเสริมสร้างให้เกิดขึ้นได้ โดยนำแนวคิดทฤษฎีต่าง ๆ ทางจิตวิทยามาประยุกต์ใช้ ด้วยการพัฒนาพ่อแม่ให้เป็นตัวแบบ การอบรมขัดเกลาทางสังคม และการจัดโปรแกรมการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางใจให้สมาชิกครอบครัวทุกช่วงวัยอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สมาชิกครอบครัวทุกช่วงวัยเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืน สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุขและประสบความสำเร็จในชีวิต
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงพิมพ์กับวารสารวิจยวิชาการ ถือเป็นข้อคิดเห็น และความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
2. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิจยวิชาการ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจยวิชาการ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่ง ส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อการกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากวารสารวิจยวิชาการก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
เรณุมาศ มาอุ่น. (2544). ประสิทธิผลของการฝึกอบรมทางจิตพฤติกรรมศาสตร์เพื่อเสริมสร้างพฤติกรรมการป้องกันโรคเอดส์ในกลุ่มนักศึกษาชายในมหาวิทยาลัย. (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
ไหมไทย ไชยพันธุ์. (2556). ความรู้สึกสอดคล้องกลมกลืนในชีวิต และกลวิธีการเผชิญปัญหา แนวทางในการจัดการกับความเครียดในการปฏิบัติงาน. Princess of Naradhiwas University Journal, 5(3), 151-161.
งามตา วนินทานนท์, นพวรรณ โชติบัณฑ์, วัลภา สบายยิ่ง. (2547). การอบรมขัดเกลาทางสังคมของครอบครัว: จิตวิทยาครอบครัวและครอบครัวศึกษา. (พิมพ์ครั้งที่ 3). นนทบุรี : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
จรรจา สุวรรณทัต. (2547). ระบบครอบครัวกับระบบสังคม: จิตวิทยาครอบครัวและครอบครัวศึกษา. (พิมพ์ครั้งที่ 3). นนทบุรี : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ทิศนา แขมมณี. (2560). ศาสตร์การสอน : องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นพมาศ แซ่เสี้ยว, งามตา วนินทานนท์ และอรพินทร์ ชูชม. (2551). การปรับตัวทางจิตสังคมและลักษณะสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิตของผู้ใหญ่วัยกลางคน. วารสารวิจัย มข. (บศ.), 8(2), 151-163.
ประกาศเรื่องยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561-2580). (2561, 13 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 135 ตอนที่ 82 ก, หน้า 1-61.
ประทีป จินงี่, ยุทธนา ไชยจูกุล, อุษา ศรีจินดารัตน์, สิทธิพร ครามานนท์, ลัดดาวัลย์ เกษมเนตร, ชูศรี วงศ์รัตนะ และคณะ. (2564). การสร้างองค์ประกอบความเข้มแข็งของครอบครัวตามบริบทสังคมไทย. วารสารพฤติกรรมศาสตร์, 27(1), 8-40.
ปิยวรรณ รุ่งวรพงษ์. (2559). ระบายภาพผ่านเฟซบุ๊ก : ปรากฏการณ์ศึกษาการใช้เฟซบุ๊ก ของกลุ่มนักศึกษาไทยในต่างแดน. วารสารวิจัยราชภัฏพระนครสาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 11(2), 84-98.
ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์. (2554). ความเข้มแข็งของครอบครัว. สารานุกรมศึกษาศาสตร์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 54(2019), 12-17.
ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561-2580). (2561, 13 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 135 ตอนที่ 82 ก หน้า 1-61.
รุจา ภู่ไพบูลย์ และคณะ (2562). การศึกษาครอบครัวไทยแบบบูรณาการตามวงจรชีวิต ครอบครัว. (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย และมหาวิทยาลัย มหิดล.
ลักขณา สริวัฒน์. (2565). ทักษะด้านการคิดเชิงบริหาร. วารสารการบริหารและนิเทศการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 13(3), 7-19.
วรางคณา คุ้มสุข และมาเรียม นิลพันธุ์. (2564). การเรียนรู้โดยใช้สถานการณ์จำลองเสมือนจริง. วารสารสภาการสาธารณสุขชุม, 3(1), 1-11.
ศรีเรือน แก้วกังวาล. (2545). จิตวิทยาพัฒนาการชีวิตทุกช่วงวัย : วัยรุ่น-วัยสูงอายุ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สมจิต พฤกษะริตานนท์, ผ่องพรรณ เกิดพิทักษ์ และประสาร มาลากุล ณ อยุธยา. (2567). การพัฒนากลยุทธ์จิตวิทยาเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางใจของครอบครัววัยผู้ใหญ่ตอนต้น กลุ่มจังหวัดภาคกลางปริมณฑล. วารสารพยาบาลทหารบก, 25(2), 290-301.
สามารถ สว่างแจ้ง และชัยวิชิต เชียรชนะ. (2565). การพัฒนารูปแบบกิจกรรมส่งเสริมทักษะในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนสังกัดคณะกรรมการการอาชีวศึกษา. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 7(4), 1-17.
สำนักงานกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว. (2557). ความรู้สำหรับพ่อแม่มือใหม่. เข้าถึงได้จาก http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER5/DRAWER087/GENERAL/DATA0000/00000038.PDF
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2559). 29 พฤศจิกายน 2559 ครบรอบ 17 ปีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระราชทาน “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” สู่ความสุขอย่างยั่งยืนของคนไทย. เข้าถึงได้จาก https://www.nesdc.go.th/ ewt_news.php?nid=6280&filename=index
สุริโย ชูจันทร์ และอดิศักดิ์ ภูมิรัตน์ (2562). แนวทางเชิงกลยุทธ์ การระดมสมองอย่างมีประสิทธิผล. วารสารควบคุมโรค, 45(2), 115-124.
อนรรฆอร บุรมัธนานนท์. (2565). การพัฒนาทักษะการสื่อสารโดยใช้บทบาทสมมติสำหรับนักศึกษาคณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยสยาม. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 10(1), 101-108.
อลิสา แก้วจรัสวิไล และคณะ. (2564). เจตคติการเห็นคุณค่าผู้สูงอายุและพฤติกรรมเอื้อต่อสังคมของนิสิตปริญญาตรีภาคจิตวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 16(2), 119-130.
Baltes, P. & Baltes, M. (1990). Psychological perspectives on successful aging: the model of selective optimization with compensation. In: P. Baltes, & M. Baltes. (Eds.), Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences. New York : Cambridge University Press.
Chabeli, M., Nolte, A. & Ndawo, G. (2021). Authentic learning: a concept analysis. Global Journal of Health Science, 13(4), 12-23.
Guy-Evans, O. (2020). Bronfenbrenner's Ecological Systems Theory. Simple Psychology, Retrieved from: https://www.simplypsychology.org/bronfen brenner-macrosystem.html
Kail, R.V. & Cavanaugh, J.C. (2016). Human Development. A Life-Span View. (7th Ed.). Boston, MA : Cengage Learning.
Karkashadze, N., Kuprashvili, T. & Gugeshashvili, T. (2023). The role of the family in the socialization of the individual, contemporary problems and perspectives. International Journal of Innovative Technologies in Social Science, 1(37). 1-9.
Kaur, T. & Som, R.R. (2020). The Predictive role of resilience in psychological immunity: a theoretical review. Int J Cur Res Rev, 12(22), 139-143.
Lauterbach, S.S. & Becker, P.H. (1996). Caring for self: becoming a self-reflective nurse. Holist Nurs Pract, 10(2), 57-68.
Luthans, F. & Youssef, C.M. (2007). Emerging positive organizational behavior. Journal of Management, 33(3), 321-349.
Mawardi, I.M., & Cahyadi, N. (2024). Strategy for improving human resources quality through training and brainstorming. JIMKES, 12(6), 2629-2636.
Mezirow, J. & Associates. (2000). Learning as transformation: critical perspectives on a theories in progress. San Francisco, CA : Jossey-Bass, Inc.
Nabavi, R.T. (2012). Bandura’s social learning theory & social cognitive learning theory. Journal of Personality and Social Psychology, 1, 589.
Santrock, J.W. (2011). Life-span development. (13th ed.). New York : McGraw-Hill Company.
Schunk, D.H. (2012). Learning theories: an educational perspective. (6th ed.). Boston, MA : Pearson Education Inc.
