การพัฒนาธรรมนูญชุมชนเพื่อแก้ไขปัญหาการใช้สารเคมีของเกษตรกร ลุ่มน้ำลำปะทาวตอนบน จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาพฤติกรรมการใช้สารเคมีของเกษตรกร และ2) ศึกษาปัจจัยความสำเร็จในการจัดทำธรรมนูญชุมชน เป็นการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ การวิจัยเชิงปริมาณ ประชากรที่ศึกษาได้แก่ หัวหน้าของครัวเรือนหรือผู้แทนของครัวเรือนในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหินโงม อำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ ในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลเก่าย่าดี อำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ และและในเขตพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลท่ามะไฟหวาน อำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ จำนวน 5,743 คน นำมาคำนวนขนาดตัวอย่างที่ใช้เป็นตัวแทนประชากร ด้วยสูตรของ krejcie & Morgan ได้จำนวนตัวอย่าง 360 คน ใช้แบบสอบถามที่มีความเชื่อมั่นมีค่าแอลฟ่า 0.80 เก็บรวบรวมข้อมูลโดยวิธีการสุ่มแบบง่าย สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ จำนวน ร้อยละ นำเสนอผลการวิเคราะห์ในรูปของความเรียงประกอบตาราง การวิจัยเชิงคุณภาพใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง สัมภาษณ์กับกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 80 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการสร้างข้อสรุป ผลการวิจัย พบว่า 1) พฤติกรรมการใช้สารเคมีของเกษตรกรลุ่มน้ำลำปะทาวตอนบนสรุปได้ ดังนี้ 1.1) พฤติกรรมการใช้สารเคมีและสัมผัสสารเคมีทางการเกษตรของเกษตรกร มีการใช้สารเคมี ร้อยละ 84.40 นิยมใช้สารเคมีชนิดน้ำ ร้อยละ70.28 1.2) พฤติกรรมในการใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรมากที่สุด คือ ปฏิบัติตามคำแนะนำที่ระบุไว้บนฉลากภาชนะบรรจุสารเคมี ร้อยละ 99.70 1.3) พฤติกรรมที่เลือกใช้สารเคมีเพราะสะดวกและประหยัดเวลา 1.4) พฤติกรรมการลดการใช้สารเคมี เกษตรกรใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติและท้องถิ่น 1.5) พฤติกรรมความรับผิดชอบในการใช้สารเคมี เกษตรกรปฏิบัติตามคำแนะนำบนฉลากสารเคมีเพื่อป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม และ 2) ปัจจัยความสำเร็จในการจัดทำธรรมนูญชุมชนเพื่อแก้ไขปัญหาการใช้สารเคมีของเกษตรกร คือ ปัญหาที่เกิดจากการใช้สารเคมี ปรับ Mindset ผู้นำ การมีส่วนร่วม การยอมรับและปฏิบัติตาม กระบวนการประชาธิปไตย ความยืดหยุ่น ภาคีเครือข่าย การสนับสนุนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และการรับรู้ความเป็นเจ้าของในตัวธรรมนูญชุมชน