การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2494

Main Article Content

วรวิทย์ กลิ่นสุข
วรวลัญช์ วัฒนเดชไพศาล

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือ ระหว่าง พ.ศ.2475-2494 งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึกประชากร 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มทหารและกลุ่มนักวิชาการ โดยการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 4 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ แบบเก็บเอกสารและแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า ทหารเรือสร้างฐานอำนาจทางการเมืองระหว่าง พ.ศ.2475-2494 ด้วยการสร้างเครือข่ายภายในกลุ่มทหารหนุ่มของกองทัพเรือ ที่ส่วนหนึ่งเป็นเพื่อนร่วมงาน และส่วนหนึ่งเป็นลูกศิษย์ของหลวงสินสงครามชัย ตลอดจนสร้างเครือข่ายผ่านบุคคลที่มีสายสัมพันธ์ใกล้ชิดกับสมาชิกในกลุ่มดังกล่าว เพื่อก่อตั้งคณะราษฎรสายทหารเรือ การควบคุมกำลังพลของกองทัพเรือ ภายหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองสำเร็จ นายทหารเรือกลุ่มดังกล่าวได้ก้าวขึ้นมาดำรงตำแหน่งสำคัญในกองทัพเรือ และการสร้างความสัมพันธ์เชิงอุปถัมภ์กับกลุ่มการเมืองอื่น คือ กลุ่มของจอมพล ป. พิบูลสงคราม และกลุ่มของนายปรีดี พนมยงค์ ที่ต่างให้ความสนับสนุนกันและกันในทางการเมืองในนามผู้ร่วมก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศ จนกระทั่งเกิดความขัดแย้งทางการเมืองจนทำให้เกิดความหวาดระแวงต่อทหารเรือของรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม นำไปสู่การสิ้นสุดการสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือหลังเหตุการณ์กบฏแมนฮัตตัน พ.ศ.2494

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
กลิ่นสุข ว. ., & วัฒนเดชไพศาล ว. . (2025). การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2494. วารสารวิจยวิชาการ, 8(6), 150–168. https://doi.org/10.14456/jra.2025.142
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

กรมสารบรรณทหารเรือ. (2517). ประวัติโรงเรียนนายเรือและประวัติการจับกุมเชลย ใน อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเรือตรี พระยาหาญกลางสมุทร (บุญมี พันธุมนาวิน). กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมสารบรรณทหารเรือ.

กรมสารบรรณทหารเรือ. (2520). อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเรือเอก สินธุ์ กมลนาวิน ม.ป.ช., ม.ว.ม. (หลวงสินธุสงครามชัย) ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมสารบรรณทหารเรือ.

กองบัญชาการทหารสูงสุด. (2525). ประวัติกองทัพไทยในรอบ 200 ปี พ.ศ.2325-2525. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมแผนที่ทหาร.

กองประวัติศาสตร์ทหารเรือ. (2521). ประวัติกองทัพเรือ ที่ระลึกครบรอบ 72 ปี. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมสารบรรณทหารเรือ.

แก้ววิเชียร แววสูงเนิน. (2521). ทหารเรือขบถ?. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์บงกช.

โกวิท วงศ์สุรวัฒน์. (2564). การเสียสิทธิสภาพนอกอาณาเขตในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช. เข้าถึงได้จาก https://www.matichon.co.th/news-monitor/news_3108414

ชลิต กุลกำม์ธร. (2520). ระลึกถึงครูหลวงสินธุฯ ใน อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พลเรือเอก สินธุ์ กมลนาวิน ม.ป.ช., ม.ว.ม. (หลวงสินธุสงครามชัย) ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมสารบรรณทหารเรือ.

ชิตพล กาญจนกิจ. (2539). การสร้างและรักษาฐานทางการเมืองของพลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์. (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการปกครอง). บัณฑิตวิทยาลัย : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ไทยพีบีเอสออนไลน์. (2567). ครบรอบ 86 ปี เรื่องเล่าของ “มัจฉาณุ-วิรุณ-สินสมุทร-พลายชุมพล”. เข้าถึงได้จาก https://www.thaipbs.or.th/news/content/341516

ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์. (2567, 2 พฤษภาคม). การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2494. (วรวิทย์ กลิ่นสุข, ผู้สัมภาษณ์).

บัญชร ชวาลศิลป์. (2567, 14 มิถุนายน). การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2494. (วรวิทย์ กลิ่นสุข, ผู้สัมภาษณ์).

ปรีชา หงส์ไกรเลิศ. (2513). บทบาทของทหารกับการพัฒนาทางการเมือง ใน การเมืองและการปกครอง รวบรวมโดย กระมล ทองธรรมชาติ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย.

โรม บุนนาค. (2564). คนไทยคนแรกที่รู้ลึกเรื่องเรือดำน้ำ คือ กรมหลวงสงขลานครินทร์. เข้าถึงได้จาก https://mgronline.com/onlinesection/detail/9640000064101

วรรธิกา ตันติรัตน์ไพศาล. (2532). กระบวนการเสริมสร้างอำนาจทางการเมืองของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์. (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์). บัณฑิตวิทยาลัย : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สนธยา พลศรี. (2550). เครือข่ายการเรียนรู้ในงานพัฒนาชุมชน. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์.

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. (2516). พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1. พระนคร : สำนักพิมพ์คลังวิทยา.

สัญญา สัญญาวิวัฒน์. (2532). สังคมวิทยาการเมือง. กรุงเทพฯ : เจ้าพระยาการพิมพ์.

สุจิต บุญบงการ. (2514). นิสิตนักศึกษากับการพัฒนาทางการเมืองของไทย ใน วรรณไวทยากร. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช.

สุรพันธุ์ บุณยมานพ. (2521). การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของหลวงพิบูลสงคราม: ศึกษาเฉพาะกรณีการกวาดล้างปรปักษ์ทางการเมือง ในปี พ.ศ. 2481. (วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการปกครอง). บัณฑิตวิทยาลัย : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุรวุฒิ ปัดไธสง. (2536). อำนาจและทรัพยากรทางการเมือง: ศึกษากรณี จอมพล ป. พิบูลสงคราม. (รายงานการวิจัย). สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) : สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.

อนุชา ม่วงใหญ่. (2567, 15 สิงหาคม). การสร้างฐานอำนาจทางการเมืองของทหารเรือไทย ระหว่าง พ.ศ.2475-2494. (วรวิทย์ กลิ่นสุข, ผู้สัมภาษณ์).