“มหาวิทยาลัยสุขภาพ” : การสร้างเสริมด้วยแนวคิด และหลักการทางพระพุทธศาสนา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดและหลักการการสร้างเสริมสุขภาพตามกรอบมหาวิทยาลัยสุขภาพ 2) ศึกษาแนวคิดและหลักการทางพระพุทธศาสนาที่สร้างเสริมการเป็นมหาวิทยาลัยสุขภาพ และ 3) นำเสนอแนวคิดและหลักการทางพระพุทธศาสนาที่สนับสนุนการสร้างเสริมมหาวิทยาลัยสุขภาพ ออกแบบให้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหาจากเอกสาร ซึ่งเป็นการวิเคราะห์เชิงบรรยาย ผลการวิจัย พบว่า แนวคิดและหลักการสร้างเสริมสุขภาพตามกรอบมหาวิทยาลัยสุขภาพ มีจำนวน 22 องค์ประกอบ เฉพาะที่เป็นองค์ประกอบเชิงระบบและโครงสร้าง จำนวน 9 ข้อนั้น เมื่อนำมาวิเคราะห์ด้วยแนวคิดและหลักการทางพระพุทธศาสนาตามหลักภาวนา 4 ได้ข้อเสนอแนะ 4 แนวทาง แนวทางที่ 1 เน้นการใช้โยนิโสมนสิการและปรโตโฆสะ (ปัญญาภาวนา) เพื่อสร้างเสริมการทำงานเชิงนโยบาย การรับรู้ การเรียนการสอนและการวิจัย แนวทางที่ 2 เน้นการใช้หลัก สัปปายะ 7 (กายภาวนา) เพื่อสร้างเสริมสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ แนวทางที่ 3 เน้นการใช้หลักศีลบัญญัติ (สีลภาวนา) เพื่อสร้างเสริมการบริการด้านสุขภาพ การบริหารงบประมาณ แนวทางที่ 4 เน้นการใช้หลักอริยสัจ 4 และจาคธรรม (ปัญญาภาวนาและจิตภาวนา) เพื่อสร้างเสริมการให้คำปรึกษาและความเป็นจิตอาสา การจัดการศึกษากับการสร้างเสริมสุขภาพตามแนวคิดและหลักการทางพระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่เสริมหนุนซึ่งกันและกัน เป็นข้อเสนอที่สถาบันการศึกษาควรนำไปพิจารณาปรับใช้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงพิมพ์กับวารสารวิจยวิชาการ ถือเป็นข้อคิดเห็น และความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
2. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิจยวิชาการ ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจยวิชาการ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่ง ส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อการกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากวารสารวิจยวิชาการก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
กัญญารัตน์ ปั้นทอง และคณะ. (2558). ศาสนชุมชนที่พึงประสงค์ในการเสริมสร้างสุขภาวะทางจิตวิญญาณในมหาวิทยาลัยมหิดล. (รายงานการวิจัย). คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ : มหาวิทยาลัยมหิดล.
จันทร์เพ็ญ ลาภมากผล. (2564). การส่งเสริมโรงเรียนสุขภาวะในสถานศึกษาตามแนวพุทธศาสตร์. วารสารบวรสหการศึกษาและมนุษยสังคมศาสตร์. 2(1), 49-57.
จิรัสสา คชาชีวะ. (2568). ปากีสถาน แหล่งอารยธรรมทางพุทธศาสนาที่ถูกลืม. เข้าถึงได้จาก https://www.damrong-journal.su.ac.th/upload/pdf/71_7.pdf
ชิว ซูหลุน. (2567). ถังซำจั๋ง จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : มติชน.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2556). ปรัชญาการศึกษาของไทย ภาคพุทธธรรม : แกนนำการศึกษา. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2558). พุทธธรรมฉบับปรับขยาย. (พิมพ์แยกภาค 3 เล่ม พิมพ์ครั้งที่ 41). กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ผลิธัมม์ ในเครือ บริษัท สำนักพิมพ์เพ็ทแอนด์โฮม จำกัด.
พินิจ รักทองหล่อ. (2540). ธรรมานุกรมธรรมโฆษณ์ ฉบับประมวลธรรม เล่ม 3. กรุงเทพฯ : ธรรมทานมูลนิธิ.
เพิร์ลแมน, บ๊อบ. (2554). การออกแบบสภาพแวดล้อมในการเรียนรู้แบบใหม่เพื่อสนับสนุนทักษะแห่งศตวรรษที่ 21. ใน เบลลันกา, เจมส์ (บ.ก.), ทักษะแห่งอนาคตใหม่: การศึกษาเพื่อศตวรรษที่ 21. (วรพจน์ วงศ์กิจรุ่งเรือง และอธิป จิตตฤกษ์, ผู้แปล). กรุงเทพฯ : โอเพ่นเวิลด์ส.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาวิทยาลัยมหิดล. (2560). กรอบแนวทางมหาวิทยาลัยส่งเสริมสุขภาพในภูมิภาคอาเซียน. (อัดสำเนา).
วิวัฒน์ โรจนพิทยากร. (2560). กรอบการเป็นมหาวิทยาลัยส่งเสริมสุขภาพ. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 26(4), 663-664.
วุฒินันท์ กันทะเตียน. (2560). ภูมิสถาปัตยกรรมของวัดไทยกับการเรียนรู้และการเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธบูรณาการ. (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ : สำนักสนับสนุนสุขภาวะองค์กร สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.).
สมใจ ศิระกมล. (2555). การสร้างเสริมสุขภาพในสถาบันอุดมศึกษา: ความหมายและมุมมองที่แตกต่าง. พยาบาลสาร, 39(7), 169-178.
สันติ งามเสริฐ. (2563). การบริหารการศึกษาระดับอุดมศึกษาอย่างมืออาชีพในศตวรรษที่ 21. วารสารสหศาสตร์, 20(1), 2-13.
อานนท์ สีดาเพ็ง และนิคม มูลเมือง. (2556). พฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของนักศึกษามหาวิทยาลัย. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้, 1(1), 59-89.
Aun-Hpn Secretariate Office. (2024). Introduction to ASEAN University Network - Health Promotion Network (AUN-HPN). Retrieved from https://www. facebook.com/AUNHPN/videos/878055681199763
Florida Atlantic University. (2025). Healthy Campus 2030. Retrieved from https://www.fau.edu/healthycampus/.
Mahidol University. (2024). Healthy University Rating System (HURS). Version 2024. Mahidol University.
Suarez-Reyes, M., Serrano, M.M. & Broucke, S.V. (2019). How do universities implement the health promoting university concept?. Health Promot Int, 34(5), 1014-1024.
World Health Organization Regional Office for Europe. (1998). Health promoting universities: Concept, experience and framework for action. Retrieved from https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/108095/9789289012850-eng. pd f?sequence=1
