ความเหลื่อมล้ำในกระบวนการยุติธรรมเกี่ยวกับคดีทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย

จิดาภา พรยิ่ง และริญญาภัทร์ ณ สงขลา

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของผู้กระทำผิดเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่เป็นคดีประเภท บุกรุกป่าทำการเกษตร เก็บฟืน หาของป่า เก็บพันธ์ไม้ต่างๆ เพื่อดำรงเลี้ยงชีพผู้กระทำผิดส่วนใหญ่เป็นผู้ยากไร้หรือผู้ด้อยโอกาสในการทำมาหากิน เมื่อถูกดำเนินคดีต้องหาเงินหรือหลักทรัพย์ประกันตัวเพื่อต่อสู้คดี มิฉะนั้นต้องถูกกักขังรอดำเนินคดีตามกระบวนการยุติธรรมจนคดีถึงที่สุด       

          จากการศึกษาพบว่าผู้กระทำผิดที่เป็นผู้ยากไร้หรือผู้ด้อยโอกาสในคดีทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มีโทษอาญาและโทษจำคุกไม่เกินห้าปี ถือว่าเป็นโทษที่ไม่ร้ายแรง ควรได้รับการปล่อยตัวชั่วคราวโดยนำอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์(EM) มาใช้เพื่ออำนวยความยุติธรรมให้กับประชาชน และผู้กระทำผิดที่มีฐานะยากจน ไม่มีทรัพย์สิน หลักประกัน หรือเงินมาวางเป็นหลักประกันต่อศาลหรือปล่อยชั่วคราวในชั้นพนักงานอัยการจนกว่าคดีเสร็จสิ้น ดังนั้น เพื่อให้ผู้กระทำผิดเข้าถึงสิทธิในกระบวนการยุติธรรมและมิให้บุคคลเหล่านี้กลับมากระทำผิดซ้ำซาก รัฐควรจัดสรรกระจายที่ดินทำกินเพื่อให้ผู้ยากไร้หรือผู้ด้อยโอกาสมีที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัยตามที่ได้รองรับสิทธิไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2560 มาตรา 72 และมาตรา 73 และเป็นการปฏิบัติตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ(ฉบับที่ 12) พ.ศ.2560-2564 และยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี(พ.ศ. 2560-2580) แผนหลักของการพัฒนาประเทศเพื่อลดความเหลื่อมล้ำสร้างความเป็นธรรมอย่างยั่งยืน