มาตรการป้องกันและเยียวยาผู้สูงอายุที่ตกเป็นเหยื่ออาชญากรรมออนไลน์ของประเทศไทยเปรียบเทียบประเทศญี่ปุ่น

ยุทธชัย ด้วงสวัสดิ์; กัญญาพัชร   ดุลยพัชร์

ผู้แต่ง

ยุทธชัย ด้วงสวัสดิ์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
กัญญาพัชร ดุลยพัชร์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ

คำสำคัญ:

ผู้สูงอายุ, อาชญากรรมออนไลน์, การป้องกัน, การเยียวยา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาของผู้สูงอายุที่ตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมออนไลน์ศึกษากฎหมายที่เกี่ยวกับสิทธิของผู้สูงอายุในการได้รับการเยียวยา ได้แก่ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2560พระราชบัญญัติค่าตอบแทนผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลยในคดีอาญา พ.ศ. 2544 และพระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566 และศึกษามาตรการป้องกันและเยียวยาผู้สูงอายุที่ตกเป็นเหยื่ออาชญากรรมออนไลน์ของประเทศไทยเปรียบเทียบประเทศญี่ปุ่น

ผลการศึกษาพบว่า ผู้สูงอายุมีแนวโน้มตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมออนไลน์เนื่องจากพฤติกรรมการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในกลุ่มผู้สูงอายุ โดยส่วนใหญ่ใช้ Line ร้อยละ 44.72 ใช้ Facebook ร้อยละ 30.56
ใช้ YouTube ร้อยละ 29.60 ใช้ Instagram ร้อยละ 4.80 และใช้ Twitter ร้อยละ 3.44 โดยในปี พ.ศ. 2565 สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กกรอนิกส์ (ETDA) ได้รายงานข้อมูลผู้สูงอายุตกเป็นเหยื่อจากการหลอกลวง
ผ่านสื่อออนไลน์ถึง 22 % เพิ่มขึ้นจากปี 2564 ถึง 16% ซึ่งช่องทางที่ผู้สูงอายุถูกหลอกลวงมากที่สุดจากข้อมูลของสภาองค์กรผู้บริโภค คือ จากการใช้งาน Facebook 44 % จาก Line 31.25 % และ จากการใช้งาน Instagram 5.25 % ประกอบกับเมื่อพิจารณาพระราชบัญญัติค่าตอบแทนผู้เสียหายและค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จำเลยในคดีอาญา พ.ศ. 2544 และพระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566 นั้น แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยตรากฎหมายยังไม่ครอบคลุมถึงการตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมทางออนไลน์ของกลุ่มผู้สูงอายุ โดยกฎหมายดังกล่าวกำหนดแต่เพียงความผิดเกี่ยวกับเพศ ชีวิต และร่างกาย แต่เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับกฎหมายของประเทศญี่ปุ่นแล้วนั้น ซึ่งประเทศญี่ปุ่นมีประชากร 1 ใน 3 ของประเทศเป็นกลุ่มผู้สูงอายุ พบว่า ประเทศญี่ปุ่นได้บัญญัติกฎหมายว่าด้วยการชดเชยความเสียหายแก่ผู้เสียหายหรือเหยื่ออาชญากรรมในคดีอาญา โดยรัฐให้ความคุ้มครองเหยื่อของอาชกรรมกรณีที่ได้รับความเสียหายทางจิตใจอย่างร้ายแรง ซึ่งครอบคลุมถึงกลุ่มผู้สูงอายุที่ตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมทางออนไลน์ ข้อเสนอแนะเห็นควรให้รัฐตรามาตรการป้องกันและเยียวยาผู้สูงอายุที่ตกเป็นเหยื่ออาชญากรรมออนไลน์ขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม

เอกสารอ้างอิง

นันทิดา ศิริธนานุกูลวงศ์. (2564). มาตรการทางกฎหมายในการปกป้องสิทธิของผู้ต้องหาและจำเลย : กรณีศึกษาของผู้สูงอายุในกฎหมายของอเมริกาและญี่ปุ่น,วารสารบัณฑิตศึกษานิติศาสตร์ , 14(3), 12-15.

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2565). ข้อมูลประชากรผู้สูงอายุ. สืบค้น 14 กันยายน 2567, จาก https://www.dop.go.th/th.

มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย, (2564). สังคมไทยจะก้าวไปอย่างไรบนการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากร.สืบค้น 14 กันยายน 2567, จากhttps://thaitgri.org/

พิชญานิน ปัญญามาก. (2561). พื้นที่เพื่อผู้สูงอายุและคนต่างวัย. วิทยานิพนธ์สถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม.

Post today. (2563). เปิดผลโพลส่องพฤติกรรมผู้สูงอายุไทย ใช้ชีวิตอยู่บ้าน-ไม่เล่นสื่อโซเชียล. สืบค้น 14 กันยายน 2567, จาก https://www.posttoday.com/politics/

สำนักงานศาลยุติธรรม. (2567). รายงานสถิติคดีของศาลยุติธรรมประจำปีพุทธศักราช 2553 – 2562 (ฉบับ ภาษาไทย). สืบค้น 15 กันยายน 2567, จากhttps://oppb.coj.go.th/th/content/category/articles/id/8/cid/2085

อุทัยวรรณ พงษ์บริบูรณ์. (2563). สถานการณ์ผู้สูงอายุในประเทศไทย: ปัญหาและความต้องการของสุขภาพ. วารสารมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย, 10(2). 52-53.

ศิรางค์ ทับสายทอง. (2533). จิตวิทยาผู้สูงอายุ. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุรกุล เจนอบรม. (2534). วิทยาการผู้สูงอายุ. ภาควิชาการศึกษานอกโรงเรียน คะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2544). สวัสดิการผู้สูงอายุ. โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เพ็ญแข ประจนปัจจนึก. (2545). สูงอายุวิทยาศึกษา. ภาควิชาการศึกษาผู้ใหญ่คณะศึกษาศาสตรมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

สมพร เทพสิทธา. (2536). การประสานงานด้วยสวัสดิการสังคมและสังคมสงเคราะห์ระหว่างรัฐบาล และเอกชน. สมชายการพิมพ์.

เฉลิมพรหม อิทธิยาภรณ์. (2560). ประสิทธิผลการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมของกองบังคับการตำรวจภูธรจังหวัดชลบุรี กองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 2 สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์. วิทยาลัยบัณฑิตศึกษาด้านการจัดการ มหาวิทยาลัยศรีปทุม.

พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี 2566

ธัญพิชชา สามารถ. (2565). การตกเป็นเหยื่อทางไซเบอร์ของผู้สูงอายุ.วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาอาชญาวิทยาและงานยุติธรรม ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

กิตติศักดิ์ คุรุนันท์ และทัชชกร แสงทองดี. (2563). แนวทางการป้องกันอาชญากรรมทางไซเบอร์ในประเทศไทย. วารสารการบริหารนิติบุคคลและนวัตกรรมท้องถิ่น, 9(6). 185.

อริยพร โพธิใส. (2552). สิทธิในการได้รับการเยียวยาจากรัฐของผู้เสียหายและจำเลยในคดีอาญา. วารสารจุลนิติ, 7(2), 160-185.

เทวราช สนโศรก. (2563). มาตรการทางกฎหมายในการเยียวยาเหยื่อผู้เสียหายในคดีอาญาและสิทธิในการได้รับการเยียวยาจากรัฐ. วารสารวิจัยมหาวิทยาลัยเวสเทิร์น มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 6(2). 101-102.

ALJAZEERA. (2567). Japan's elderly population has risen to a record 36.25 million. สืบค้น 16 กันยายน 2567, จากhttps://www.aljazeera.com/economy/2024/9/16/japans-elderly-population-rises-to-record-36-25-million.

The Japan Times. (2567). Cyber and phone fraud cases in Japan surge, marking a 15-year high. สืบค้น 16 กันยายน 2567, จากhttps://www.japantimes.co.jp/news/2024/02/08/japan/ crime-legal/japan-fraud-cases-up/

นิเมธ พรหมพยัต. (2563). มาตรการทางกฎหมายเพื่อเยียวยาชดเชยแก่เหยื่ออาชญากรรม.วารสาร มจพ. นครธัต, 7(11).