วัดม่วง อำเภอบางปะหัน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา: จิตรกรรมไทยประเพณีที่สะท้อนงานช่างหลวงนอกพระนครในสมัยรัชกาลที่ 5
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
จิตรกรรมฝาผนังในวิหารวัดม่วง อำเภอบางปะหัน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งเป็นยุคที่งานจิตรกรรมกระแสหลักสายงานช่างหลวงมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นแบบสัจนิยมอย่างอิทธิพลตะวันตกมากขึ้น แต่งานจิตรกรรมฝาผนังที่วัดม่วงกลับมีลักษณะบางประการที่สัมพันธ์กับแบบแผนของงานจิตรกรรมไทยประเพณีในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น จึงเป็นกรณีที่ควรมีการศึกษาโดยละเอียดเพื่อทำความเข้าใจถึงที่มาและแรงบันดาลใจของช่างผู้เขียน
งานศึกษานี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยทางประวัติศาสตร์ศิลปะในการตรวจสอบในสองประเด็นหลัก คือ 1) เรื่องราวและแบบแผนในการนำเสนอ พบว่างานจิตรกรรมฝาผนังวัดม่วงแสดงเรื่องราวในคัมภีร์พุทธศาสนาตามแบบแผนของงานจิตรกรรมไทยประเพณีตามอุดมคติเดิม ซึ่งไม่เป็นที่นิยมแล้วในงานช่างหลวงในพระนคร เช่น การเขียนภาพมารผจญที่ผนังสกัดหน้า ภาพไตรภูมิที่ผนังสกัดหลัง ภาพชาดกและพุทธประวัติที่บริเวณผนังด้านข้าง และ 2) เทคนิคและรูปแบบ มีเทคนิคและวิธีการเขียนภาพตามแบบจิตรกรรมไทยประเพณีดั้งเดิม ผสมผสานเทคนิคแบบตะวันตกอย่างการแสดงทัศนียวิสัยไว้ในงานจิตรกรรม ทั้งยังมีการแสดงองค์ประกอบที่สื่อถึงงานศิลปกรรมที่พบเห็นได้ในเมืองหลวง บ่งบอกว่าช่างน่าจะได้รับอิทธิพลมาจากงานศิลปกรรมที่ปรากฏอยู่ในราชธานี
เรื่องราวและเทคนิคการเขียนภาพที่แสดงออกในงานจิตรกรรมฝาผนังวัดม่วงจึงเป็นตัวอย่างสำคัญที่สะท้อนภาพงานจิตรกรรมไทยประเพณีในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่เขียนขึ้นนอกราชธานีโดยได้รับอิทธิพลจากงานช่างในราชธานีอย่างเด่นชัด
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผู้เขียนจะต้องลงนามในแบบฟอร์มรับรองบทความ เพื่อให้คำยืนยันความรับผิดชอบว่า บทความของผู้เขียนนั้นไม่เคยตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน พร้อมรับทราบว่า กระบวนการส่งบทความเข้าพิจารณาและตีพิมพ์ในวารสารไทยคดีศึกษานั้น จะไม่มีการเรียกเก็บค่าใช้จ่ายในการดำเนินการ ยกเว้น ในกรณีที่ผู้เขียนขอยกเลิกการตีพิมพ์บทความในวารสารไทยคดีศึกษาไม่ว่าด้วยสาเหตุใด และหลังจากบทความนั้นเข้าสู่กระบวนการพิจารณาของผู้ทรงคุณวุฒิไปแล้ว ผู้เขียนจะต้องรับผิดชอบต่อค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในกระบวนการประเมินเป็นจำนวนเงิน 3,000 บาท (สามพันบาทถ้วน)
References
Department of Religious Affairs. (2018). ข้อมูลทะเบียนวัด จังหวัดพระนครศรี อยุธยา [List of Monasteries in Ayutthaya]. Retrieved January 15, 2019, from http://www3.onab.go.th/2018/09/13/watrecord092561.
Fine Arts Department. (1980). งานอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง [The Conservation of Mural Paintings]. รายงานสำรวจจิตรกรรมฝาผนังจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เล่ม 3 [The Survey Report of Mural Paintings in Ayutthaya Vol.3]. Bangkok: Fine ArtsDepartment.
Fine Arts Department. (1995). รายงานการสำรวจโบราณสถานในกรุงรัตนโกสินทร์ [Survey Report of Archaeological Sites in Rattanakosin City]. Bangkok: Office of Archaeology.
Jariyasuthamkul, S., Pra Maha. (2018). การวิเคราะห์เรื่องราวจิตรกรรมพุทธประวัติในพระที่นั่งพุทไธสวรรย์เปรียบเทียบกับคัมภีร์ในพุทธศาสนา [The Analysis of Mural Painting in Buddhaisawan Chapel Compared with Buddhist Scriptures]. (Master’s thesis, Silpakorn University).
Na Songkhla, W. (1987). จิตรกรรมไทยประเพณี เล่ม 1 [Thai Traditional Murals Vol.1]. Bangkok: Fine Arts Department.
Na Songkhla, W. (1988). การอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังพระวิหารหลวง วัดสุทัศนเทพ วราราม [The Conservation of Mural Painting in Wat Suthatthepwa raram's Main Hall]. Bangkok: Fine Arts Department.
Paramanuchitchinorot, Supreme Patriarch. (2009). สมุดภาพปฐมสมโพธิกถา: วรรณคดีพระพุทธศาสนาพากย์ไทย คัมภีร์แสดงเรื่องราวของพระพุทธเจ้า [Pathomsomphodhi Gatha or Life of Buddha Illustration]. Bangkok: Dhammasapha.
Phra Chetuphon, Wat. (2018). พระมณฑป (หอไตรจตุรมุข) [Pra Mondop or Buddhist Scriptures Hall]. Retrieved November 25, 2021, from http://www.watpho.com/th/architecture/detail/266.
Pila, N. et al. (2002). รายงานการบูรณะวัดม่วง โครงการบูรณะวัดม่วง ตำบล โพธิ์สามต้น อำเภอ บางปะหัน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เสนอสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 3 พระนครศรีอยุธยา [Conservation of Wat Maung, Ayutthaya Province]. Ayutthaya: Archeology and National Museum 3 Office.
Pussapalerk, M. (1986). จิตรกรรมพูดได้ที่วัดม่วง บางปะหัน [Speakable Mural Painting at Wat Muang, Bangpahan]. ARU Research Journal Humanities and Social Sciences, 2(4), 3.
Saisingha, S. (2008). งานช่าง สมัยพระนั่งเกล้าฯ [Art in the Reign of King Rama III]. Bangkok: Matichon.
Saisingha, S. (2020). พุทธศิลป์สมัยรัตนโกสินทร์: พัฒนาการของงานช่างและแนวคิดที่ปรับเปลี่ยน [Buddhist Art in Rattanakosin Period]. Bangkok: Muangborab Press.
Silpanon, D. et al. (2011). งานช่างหลวง [Artworks of Royal artisans]. Bangkok: Fine Arts Department.
Simatrang, S. (1979). จิตรกรรมฝาผนังสกุลช่างรัตนโกสินทร์ [Mural Painting in Rattanakosin Style]. Bangkok: Amarin Printing.
Sriworaphot, B. (2018). รามเกียรติ์วัดโพธิ์ [Ramakien at Wat Pho]. Bangkok: Wat Phra Chetuphon.
Sutta Pitaka, Khutthaka Nikaya Jataka Vol. 3 Section 4. (1982). Bangkok: Mahamakut Raja Vidhyalaya.
Sutta Pitaka, Khutthaka Nikaya Jataka Vol. 3 Section 7. (1982). Bangkok: Mahamakut Raja Vidhyalaya.
Tabtong, T. (1975). กรุงเทพในอดีต [Bangkok in the Past]. Bangkok: Akson Bandit.
Yongrod, W. (1997). การศึกษาภาพภูมิจักรวาลจากภาพจิตรกรรมฝาผนังสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ในเขตกรุงเทพมหานคร [A Study on Cosmo - Geography In the Mural Paintings of the Early Ratanakosin Period in Bangkok]. (Master’s thesis, Silpakorn University).
Interviewees
Makrudin, S. (2017, June 2). Thai Traditional Art Department, Poh-Chang Academy of Arts, Rajamangala University of Technology Rattanakosin.