การพัฒนาตัวแบบการบริการสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต ของห้องสมุดประชาชนอำเภอ: กรณีศึกษาห้องสมุดประชาชนดีเด่น

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพการบริการสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของห้องสมุดประชาชนอำเภอ 2) ศึกษาพฤติกรรมสารสนเทศของผู้ใช้ห้องสมุดประชาชนอำเภอ และ 3) พัฒนาตัวแบบการบริการสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของห้องสมุดประชาชนอำเภอ ใช้วิธีการวิจัยแบบผสานวิธี ผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วย บุคลากรห้องสมุดประชาชนอำเภอ 3 คน และผู้ใช้ห้องสมุด จำนวน 300 คน จากห้องสมุดประชาชนดีเด่นปี พ.ศ. 2565 จำนวน 3 แห่ง ได้แก่ ห้องสมุดประชาชนจังหวัดอุบลราชธานี ห้องสมุดประชาชนอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย และห้องสมุดประชาชนอำเภอหัวหิน จังหวัดเพชรบุรี เครื่องมือการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหาแบบอุปนัย

ผลการวิจัย พบว่า 1) การบริการสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของห้องสมุดประชาชนอำเภอทั้ง 3 แห่ง ดำเนินการบริการสารสนเทศพื้นฐาน ผ่านช่องทางการบริการทั้งแบบดั้งเดิมและออนไลน์ ทรัพยากรสารสนเทศส่วนใหญ่ คือ สื่อสิ่งพิมพ์ 2) พฤติกรรมสารสนเทศของผู้ใช้ห้องสมุดประชาชนอำเภอ  ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มวัยรุ่น -นักศึกษา มีความถี่การใช้บริการ 2 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยใช้บริการยืม-คืนมากที่สุด ส่วนพฤติกรรมสารสนเทศ พบว่าเนื้อหาสารสนเทศที่ต้องการมากที่สุด ได้แก่ ด้านการเมือง ด้านเศรษฐกิจ และด้านสุขภาพ โดยรูปแบบสารสนเทศที่ชอบมากที่สุดคือ สื่อสิ่งพิมพ์ ส่วนการค้นหาสารสนเทศ ส่วนใหญ่ต้องได้รับคำแนะนำจากคนอื่น และส่วนใหญ่ใช้สารสนเทศเพื่อการศึกษาและการเรียนรู้  และ 3) ตัวแบบการบริการสารสนเทศเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของห้องสมุดประชาชนอำเภอมี 3 องค์ประกอบ ได้แก่ (1) องค์ประกอบด้านการบริการและเครือข่าย ครอบคลุมการบริการสารสนเทศ ช่องทางการบริการ และเครือข่ายบริการ (2) องค์ประกอบด้านโครงสร้างและทรัพยากร ครอบคลุมบุคลากร สิ่งอำนวยความสะดวก และเทคโนโลยีและการสื่อสาร และ (3) องค์ประกอบด้านนโยบายและการจัดการ ครอบคลุมนโยบายการบริการสารสนเทศ  การประเมินคุณภาพการบริการ และผู้ใช้