จาก “จักรพรรดิราช” สู่ “ชาตินิยม” : เมื่อจักรพรรดิราชเผลอรับศีลจุ่ม

บทคัดย่อ

ชนชั้นนำสยามได้อ้างความชอบธรรมในการปกครองราชอาณาจักรผ่าน “คติจักรพรรดิราช” ก่อนจะเปลี่ยนเป็นการอ้างความชอบธรรมผ่านแนวคิดเรื่อง “ชาติ” ในศตวรรษที่ 19 จากอิทธิพลของชาวตะวันตก อย่างไรก็ดี คติจักรพรรดิราชมีรากฐานทางความเชื่อที่แตกต่างจากแนวคิดเรื่อง “ชาติ” อย่างมาก โดยจักรพรรดิราชเป็นคติที่เน้นการ “รับเข้า” ตรงกันข้ามกับชาติที่เน้นการ “กันออก” ทำให้ “ชาติไทย” มีลักษณะที่อิหลักอิเหลื่อ กล่าวคือ ชนชั้นนำสยามได้รับเอา “รูปแบบ” ของแนวคิดเรื่องชาติ แต่กลับใช้เนื้อหาของคติจักรพรรดิราชประกอบกันขึ้นเป็น “ชาติไทย” และคือเหตุที่ “ชาติไทย” จึงเต็มไปด้วยความย้อนแย้ง ลักลั่น และไม่ลงรอย