ความสัมพันธ์ญี่ปุ่น-ไทย กับความร่วมมือเพื่อการพัฒนาแบบไตรภาคี ในประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

บทคัดย่อ

บทความนี้ให้ความสนใจต่อความสัมพันธ์ระหว่างควาสมสัมพันธ์สองฝ่ายญี่ปุ่น - ไทย กับนโยบายและปฏิบัติการของการให้ความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาในรูปแบบความร่วมมือไตรภาคีที่ทั้งสองประเทศดำเนินการร่วมกันในประเทศที่สามที่เป็นประเทศผู้รับในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในฐานะที่เป็นประเทศผู้ให้เดิม (ญี่ปุ่น) และประเทศผู้ให้ใหม่ (ไทย) เพื่อที่จะขยายขอบเขตของความเข้าใจเรื่องการเปลี่ยนแปลงนโยบาย รูปแบบ และปฏิบัติการของความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาของทั้งสองประเทศที่เกิดขึ้นในช่วงทศวรรษ 2000 เป็นต้นมา โดยพยายามที่จะตอบคำถาม 2 ประการคือ หนึ่ง ทำไมความร่วมมือแบบไตรภาคีจึงเป็นรูปแบบที่ถูกเลือกโดยผู้ให้ทั้งสองประเทศ หรือกล่าวให้ชัดเจนก็คือ ความร่วมมือแบบไตรภาคีนี้ตอบสนองต่อผลประโยชน์แห่งชาติของทั้งสองประเทศอย่างไร และ สอง ความร่วมมือแบบไตรภาคีนี้มีผลต่อความสัมพันธ์สองฝ่ายระหว่างญี่ปุ่นกับไทย และมีส่วนในการพัฒนาภูมิภาค โดยเฉพาะในบริบทของการพัฒนาระหว่างประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างไร

ผลจากการศึกษาพบว่า ความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาในรูปแบบความร่วมมือไตรภาคีที่ทั้งสองประเทศดำเนินการร่วมกันในประเทศที่สามที่เป็นประเทศผู้รับในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นรูปแบบของความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาที่ตอบสนองต่อผลประโยชน์แห่งชาติของทั้งสองประเทศ กล่าวคือ ในฐานะประเทศผู้ให้เดิม ญี่ปุ่นด้วยความร่วมมือกับไทย สามารถขยายความช่วยเหลือไปในประเทศผู้รับได้อย่างมีประสิทธิผลมากขึ้น ตอบสนองต่อความต้องการของผู้รับมากขึ้น ทั้งยังสามารถคงความสัมพันธ์กับประเทศผู้รับเดิมที่กลายเป็นผู้ให้รายใหม่ คือ ประเทศไทยไว้ได้ เพื่อประโยชน์ในด้านการเมืองในภูมิภาค รวมถึง ญี่ปุ่นอาจจะใช้ประสบการณ์ของความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาในรูปแบบความร่วมมือไตรภาคีกับประเทศไทยเป็นแนวทางในการพัฒนาตัวแบบของความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาของตนกับประเทศรายได้ปานกลางอื่นอีกด้วย ในฐานะประเทศผู้ให้ใหม่ ประเทศไทยด้วยการสนับสนุนของญี่ปุ่น สามารถขยายความช่วยเหลือไปในประเทศผู้รับได้มากขึ้น ในเวลาเดียวกัน ความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาในรูปแบบความร่วมมือไตรภาคีนี้ยังมีผลในด้านบวกต่อความสัมพันธ์สองฝ่าย รวมถึงผลในด้านบวกต่อการพัฒนาระดับภูมิภาคด้วย อย่างไรก็ตาม ความร่วมมือไตรภาคีระหว่างญี่ปุ่น ประเทศไทย และประเทศผู้รับที่เป็นสมาชิกอาเซียนก็ยังมีข้อจำกัดที่ต้องได้รับการทบทวนและพัฒนาเพิ่มเติมเช่นกัน