“พรานบุญ” : สัญลักษณ์ความเชื่อของชาวใต้ในเพลงลูกทุ่งภาคใต้ร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มุ่งนำเสนอ “พรานบุญ” ในเพลงลูกทุ่งภาคใต้ร่วมสมัยที่ปรากฏเป็นสัญลักษณ์ความเชื่อของชาวใต้ สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นภาคใต้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การนำเสนอ “พรานบุญ” ที่ปรากฏในเพลงลูกทุ่งภาคใต้ร่วมสมัย และวิเคราะห์ “พรานบุญ” ในฐานะสัญลักษณ์ความเชื่อของชาวใต้ โดยมีกรอบแนวคิดสำคัญในการศึกษาวิจัย ได้แก่ แนวคิดเรื่องอนุภาคของสติธ ธอมป์สัน แนวคิดแบบเรื่องของแอนติ อาร์น และแนวคิดมนุษย์กับสัญลักษณ์ของคลิฟฟอร์ด เกียร์ซ ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลเพลงลูกทุ่งภาคใต้ร่วมสมัยที่เกี่ยวกับ “พรานบุญ” ผ่านช่องทางยูทูบที่เผยแพร่ระหว่างเดือนมกราคม พ.ศ. 2563 - เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2566 รวม 16 เพลง จากช่องยูทูบ 13 ช่อง ผลการวิจัยพบว่าการนำเสนอ “พรานบุญ” มี 3 ลักษณะ ได้แก่ 1) “บรรพชนที่ศักดิ์สิทธิ์” ในความเชื่อครูหมอตายายโนรา 2) “ตัวละคร” ในเรื่องพระสุธนมโนห์รา 3) “ตัวตลก” ในการแสดงโนรา ซึ่งลักษณะที่พบมากที่สุด คือ “บรรพชนที่ศักดิ์สิทธิ์” ส่วนความหมายเชิงสัญลักษณ์มี 2 กลุ่มใหญ่ ดังนี้ กลุ่มที่หนึ่ง สัญลักษณ์แสดงความเชื่อเรื่องครูหมอตายายโนรา จำแนกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ “ผีบรรพชน” และ “ผีครูหมอ” และกลุ่มที่สอง สัญลักษณ์แสดงความเชื่อจากการแสดงโนรา จำแนกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ “ตัวตลก” ในฐานะสัญลักษณ์ของการแสดง และ “ตัวละคร” จากเรื่องพระสุธนมโนห์ราในฐานะสัญลักษณ์ของวรรณกรรมชาวใต้