ศึกสิบกษัตริย์ในสมุทรโฆษคำฉันท์ : ความสัมพันธ์กับวรรณคดีสันสกฤต
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ในเรื่องสมุทรโฆษคำฉันท์ ศึกสิบกษัตริย์เป็นตอนสำคัญซึ่งไม่ปรากฏในสมุททโฆสชาดก มีผู้สันนิษฐานว่า ที่มาของตอนนี้อาจมาจากจินตนาการของกวี บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเสนอว่า ศึกสิบกษัตริย์ในสมุทรโฆษคำฉันท์อาจมีที่มาจากวรรณคดีสันสกฤตบางเรื่อง กล่าวคือ มหาภารตะหรือรฆุวงศ์เรื่องใดเรื่องหนึ่ง ดังจะเห็นว่า ปรากฏเนื้อเรื่องที่เหมือนกันอย่างชัดเจน คือ ตัวเอกร่วมพิธีสยุมพรและได้นาง บรรดากษัตริย์ที่มาร่วมพิธีซึ่งไม่ผ่านการทดสอบรู้สึกไม่พอพระทัย ก็รวมตัวกันเข้าสู้รบ ในที่สุดตัวเอกเอาชนะกษัตริย์เหล่านั้นได้ทั้งหมด การสันนิษฐานนี้มาจากหลักฐานว่า กวีในสมัยอยุธยาตอนต้นรู้จักมหาภารตะ และกวีนิพนธ์สันสกฤตน่าจะเป็นแรงบันดาลใจแก่การประพันธ์วรรณคดีไทยบางเรื่อง เช่น ทวาทศมาสโคลงดั้น กล่าวได้ว่า การศึกษาวรรณคดีสันสกฤตยังส่องทางแก่การศึกษาวรรณคดีไทยได้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2540). วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 1. กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.
กรมศิลปากร. (2545). วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 2. กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.
จินดามณี เล่ม 1 และจินดามณี ฉบับใหญ่ บริบูรณ์. (2558). สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.
ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต. (2562). สมุทรโฆษคำฉันท์ คำฉันท์ซึ่งควรอุโฆษ. ธนาเพรส.
โชษิตา มณีใส. (2557). สมุทรโฆษคำฉันท์: วิธีการด้านเนื้อเรื่อง. ใน 100 ปีวรรณคดีสโมสร (น. 130-159). สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์.
ธมฺมปทฏฺฐกถา (ทุติโย ภาโค). (2548). (พิมพ์ครั้งที่ 31). มหามกุฏราชวิทยาลัย.
นาวิน โบษกรนัฏ. (2565). สาส์นรักฝากหงส์: ลำนำรักแห่งอินเดียใต้. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ประชุมศิลาจารึกภาคที่ 1. (2477). โรงพิมพ์พระจันทร์. (ที่ระลึกในการพระราชทานเพลิงศพเจ้าพระยามุขมนตรี (อวบ เปาโรหิตย์) ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาส 1 กรกฎาคม 2477)
มณีปิ่น พรหมสุทธิรักษ์. (2547). ทวาทศมาส: นิราศหรือตำราการประพันธ์. ใน เอกสารประกอบการประชุมวิชาการเนื่องในวาระเกษียณอายุราชการของศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.กุสุมา รักษมณี เรื่อง “วรรณกรรมมรดก: การอนุรักษ์ด้วยการศึกษาและการวิจัย” (น. 1-15). มหาวิทยาลัยศิลปากร, คณะโบราณคดี.
ราชบัณฑิตยสภา. (2566). พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสภา (ปรับปรุงเพิ่มเติม). สำนักงานราชบัณฑิตยสภา.
สุมาลี กียะกูล. (2519). สมุทรโฆษคำฉันท์ส่วนที่แต่งในสมัยอยุธยา: การวิเคราะห์และวิจารณ์เชิงประวัติ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR).
เสาวภา เจริญขวัญ. (2520). ประเพณีการแต่งงานของอินเดียในสมัยพระเวท [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย] Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR).
อัสนี พูลรักษ์. (2562). สำนวนภาษาในวรรณคดีไทยที่สัมพันธ์กับสำนวนภาษาในวรรณคดีบาลีและสันสกฤต [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย] Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR).
Dezső, C., Goodall, D., & Isaacson, H. (2024). The lineage of the Raghus. Murty Classical Library of India.
Haksar, A. N. D. (2016). Raghuvamsam: the line of Raghu. Penguin Books.
Jaini, P. S. (Ed.). (1983). Paññāsajātaka or Zimme Paṇṇāsa (in the Burmese recension). Pali Text Society.
Monier-Williams, M. (1899). A Sanskrit-English dictionary. Motilal Banarsidass.
Phromsuthirak, M. (1979). Thai interpolations in the story of Aniruddha. Journal of Siam society, 67(1), 46-54.
The Mahabharata: Text as constituted in its critical edition. (1971). Bhandarkar Oriental Research Institute
