สำนวนภาษาไทยถิ่น: ความหลากหลายทางพื้นที่ ความหลากหลายทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาสำนวนภาษาไทยถิ่นในด้านความเหมือนหรือความคล้ายคลึงกัน และด้านความแตกต่าง เพื่อให้เห็นความสัมพันธ์ของสำนวนกับสภาพและวิถีชีวิตของท้องถิ่น พบว่าสำนวนภาษาไทยถิ่นที่เหมือนหรือคล้ายคลึงกันนั้น ไม่ว่่าจะเป็นสำนวนไทยถิ่นใดมักจะสัมพันธ์กับลักษณะสังคมไทยที่เป็นสังคมเกษตรกรรม สัมพันธ์กับสถาบันครอบครัวที่มีความเคารพความอาวุโส เคารพยกย่องผู้มีอำนาจทางปกครองและอำนาจทางเศรษฐกิจ นอกจากนี้ยังสัมพันธ์กับพุทธศาสนาซึ่งเป็นศาสนาประจำชาติ แต่ก็ไม่ทิ้งความเชื่อดั้งเดิมที่มีมาก่อน สำนวนจึงเป็นองค์ประกอบทางภาษาอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าสังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรมที่ต้องพึ่งพิงธรรมชาติในการประกอบอาชีพ นอกจากนี้ในทางด้านสังคมต้องพึ่งพิงผู้อาวุโส ผู้มีอำนาจทางปกครองและผู้มีอำนาจทางเศรษฐกิจ ส่วนในทางด้านจิตใจนั้นส่วนใหญ่จะพึ่งพิงความเชื่อทางศาสนาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ในทางตรงข้ามสำนวนภาษาไทยถิ่นที่มีความแตกต่างกันนั้นจะมีความสัมพันธ์กับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ประชากร รวมทั้งวัฒนธรรมประเพณีของแต่ละท้องถิ่น สำนวนเหล่านี้เป็นองค์ประกอบทางภาษาอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นอัตลักษณ์ของท้องถิ่นแต่ละถิ่นด้วย