แม่ เมีย และ “สัตว์โลกแสนสวย”: นิยามแห่งความเป็นเพศหญิงในหนังสือนิทานภาพ สำหรับเด็ก?

บทคัดย่อ

                   หนังสือนิทานภาพสำหรับเด็ก เป็นพื้นที่สื่อสารที่สำคัญในการส่งผ่าน บรรทัดฐานและอุดมการณ์ของสังคมไปสู่เด็กในช่วงวัย 3-6 ปี ดังนั้น การวิจัย นี้จึงสนใจว่า โลกจินตนาการอย่างหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็กประกอบสร้าง ภาพตัวแทนของความเป็นเพศหญิงในลักษณะเช่นใด และผู้รับสารภายใต้บริบท ชีวิตประจำวันประกอบสร้างความหมายเกี่ยวกับความเป็นเพศหญิงในลักษณะ เช่นใด โดยจะให้ความสนใจต่อความเป็นเพศหญิงใน 3 สถานะ ได้แก่ ความ เป็นแม่ ความเป็นเมีย และความเป็น “สัตว์โลกแสนสวย” ซึ่งเป็นมิติที่นักสตรี นิยมพิจารณาว่า สังคมมีแนวโน้มเข้ามาจัดวินัยให้กับเพศหญิง แต่ขณะเดียวกัน ก็เป็นพื้นที่ในการปะทะต่อสู้ต่อรองได้เช่นกัน
                   สำหรับผลการศึกษาพบว่า ภาพตัวแทนของความเป็นเพศหญิงที่ สอดคล้องต่ออุดมการณ์หลักของสังคมยังคงครอบงำหนังสือนิทานภาพสำหรับ เด็ก นั่นคือ แม่ที่มีจิตใจดีงาม อ่อนโยน อ่อนหวาน รัก เลี้ยงดู ดูแล และพร้อม อุทิศชีวิตเพื่อลูก อยู่ในพื้นที่บ้าน และทำกิจกรรมที่สอดคล้องต่อความเป็นแม่ที่ดี หรือเมียที่มีจิตใจดีงาม รักและห่วงใย ยอมจำนน และยึดมั่นต่อสามี มีสามีเป็นศูนย์กลางในชีวิต อยู่ในพื้นที่บ้าน และทำกิจกรรมที่สอดคล้องต่อความเป็นเมีย ที่ดีตามขนบ หรือ “สัตว์โลกแสนสวย” ที่ถูกครอบงำโดยอุดมการณ์ความงาม ทั้งความงามทางกาย วาจา และ/หรือใจ โดยความงามที่มีนั้นเป็นไปเพื่อดึงดูดให้ ผู้อื่น (เพศชาย) สนใจ เป็นหลัก อย่างไรก็ตาม ภาพตัวแทนของความเป็นเพศ หญิงในลักษณะที่ต่อรองต่ออุดมการณ์หลักก็ปรากฏอยู่บ้าง เช่น แม่ที่ทอดทิ้งลูก หรือรักลูกภายใต้เงื่อนไขบางอย่าง หรือเมียที่ไม่ได้รักสามีด้วยความจริงใจ แต่ ต้องการเพียงผลประโยชน์จากสามี หรือ “สัตว์โลกแสนสวย” ที่แม้จะไม่ปฏิเสธ ต่อความงามในมิติต่างๆ แต่ก็มีความกล้าหาญ มีไหวพริบสติปัญญา ความเข้มแข็ง ไม่ยอมจำนนหรือพึ่งพาเพศชาย และภาพความงามเพื่อเพิ่มคุณค่าในตนเอง หรือ เพื่อให้มีอำนาจเหนือเพศชาย
                   นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาการตีความความหมายพบว่า แม่ยังคงอ่านความ หมายอย่างสอดคล้องต่ออุดมการณ์หลักของสังคม เช่น แม่ที่ต้องรักและเลี้ยงดูลูก หรือเมียที่ต้องปรนนิบัติรับใช้สามี หรือผู้หญิงที่ต้องสวยเพื่อดึงดูดใจผู้อื่น ขณะที่ เด็กประกอบสร้างความหมายทั้งในลักษณะที่สอดคล้องและต่อรองต่ออุดมการณ์ หลักของสังคม เช่น การที่แม่ต้องรักและเลี้ยงดูลูก แต่ก็ไม่จำเป็นต้องอยู่บ้านกับ ลูกตลอดเวลา หรือไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ทำอาหารเพียงคนเดียว หรือเมียที่อาจ จะไม่จำเป็นต้องปรนนิบัติรับใช้สามี หรือ “สัตว์โลกแสนสวย” ที่ทั้งสวย ฉลาด และให้การช่วยเหลือผู้อื่น อย่างไรก็ตาม สถานภาพและลักษณะครอบครัวที่ แตกต่างกัน ก็มักจะมีอิทธิพลต่อการประกอบสร้างความหมายอย่างแตกต่างกัน เช่น ครอบครัวแม่เลี้ยงเดี่ยวจะต่อรองต่อภาพตามขนบของความเป็นแม่และความ เป็นเมีย นอกจากนี้ หนังสือนิทานภาพสำหรับเด็กอาจจะไม่ใช่สถาบันเพียงหนึ่ง เดียวที่มีอิทธิพลต่อเด็ก แต่สื่ออื่นๆ รวมถึงวิถีปฏิบัติในชีวิตประจำวันของเด็ก เป็นไปได้ที่จะมีอิทธิพลต่อการประกอบสร้างความหมายเกี่ยวกับความเป็นเพศ หญิงของเด็ก